โลกนีติปาฬิแปล_๖.๐ ราชกัณฑ์ (ปาฬิ ๒๖ คาถา)

๖. ราชกณฺโฑ

๑๑๒.

เอกยามํ สเย ราชา, ทฺวิยามญฺเญว ปณฺฑิโต;

ฆราวาโส ติยามํว, จตุยามํ ตุ ยาจโกฯ

๑๑๓.

ธนวา สุตวา ราชา, นที เวชฺโช จิเม ปญฺจ;

ยตฺถ เทเส น วิชฺชนฺติ, น ตตฺถ ทิวสํ วเสฯ

๑๑๔.

ยสฺมึ ปเทเส น มาโน, น เปมํ น จ พนฺธวา;

น จ วิชฺชาคโม โกจิ, น ตตฺถ ทิวสํ วเสฯ

๑๑๕.

อปุตฺตกํ ฆรํ สุญฺญํ, รฎฺฐํ สุญฺญํ อราชกํ;

อสิปฺปสฺส มุขํ สุญฺญํ, สพฺพสุญฺญํ ทลิทฺทกาฯ

๑๑๖.

ธนมิจฺเฉยฺย วาณิชฺโช, วิชฺชมิจฺเฉ ภเช สุตํ;

ปุตฺตมิจฺเฉ ตรุณิตฺถึ, ราชามจฺจํ วสํ คเมฯ

๑๑๗.

นฏฺโฐ ยติ อสนฺตุฏฺโฐ, สนฺตุฏฺโฐ จ มหีปติ;

ลชฺชา จ คณิกา นฎฺฐา, นิลฺลชฺชา กุลธีติกาฯ

๑๑๘.

ปกฺขีนํ พลมากาโส, มจฺฉานมุทกํ พลํ;

ทุพฺพลสฺส พลํ ราชา, กุมารานํ รุทํ พลํฯ

๑๑๙.

ขมา ชาคริยุฎฺฐานํ, สํวิภาโค ทยิกฺขณา;

นายกสฺส คุณา เอเต, อิจฺฉิตพฺพา สตํ คุณาฯ

๑๒๐.

สกึ วทนฺติ ราชาโน, สกึ สมณพฺราหฺมณา;

สกึ สปฺปุริสา โลเก, เอส ธมฺโม สนนฺตโนฯ

๑๒๑.

อลโส คิหี กามโภคี น สาธุ,

อสญฺญโต ปพฺพชิโต น สาธุ;

ราชา อนิสมฺมการี น สาธุ,

ปณฺฑิโต โกธโน ตํปิ น สาธุฯ

๑๒๒.

พหโว ยตฺถ เนตฺตาโร, สพฺเพ ปณฺฑิตมานิโน;

สพฺเพ มหตฺตมิจฺฉนฺติ, เตสํ กมฺมํ วินสฺสติฯ

๑๒๓.

อายํ ขยํ สยํ ชญฺญา, ราชา สยํ กตากตํ;

นิคฺคเห นิคฺคเหตพฺพํ, ปคฺคเห ปคฺคหารหํฯ

๑๒๔.

ปิฎฺฐิโตกฺกํ นิเสเวยฺย, กุจฺฉินาว หุตาสนํ;

สามิกํ สพฺพภาเคน, ปรโลกํ อโมหวาฯ

๑๒๕.

อคฺคิ อาโป อิตฺถิมูฬฺโห, สปฺโป ราชกุลานิ จ;

อปยนฺเตน คนฺตพฺพา, อจฺเจกปาณหารกาฯ

๑๒๖.

ปทุฎฺฐภริยสํวาโส, ปทุฎฺฐจิตฺตทาสโก;

สสปฺเป จ ฆเร วาโส, มจฺจุ เอว น สํสโยฯ

๑๒๗.

มูฬฺหสิสฺโส ปเทเสน, กุนารี ภรเณน จ;

อสตา สมฺปโยเคน, ปณฺฑิโตปฺปวสีทติฯ

๑๒๘.

มาตา ปุตฺตกรํ ปาปํ, สิสฺสปาปํ คุรุกตา;

ราชา รฎฺฐกรํ ปาปํ, ราชปาปํ ปุโรหิโตฯ

๑๒๙.

อโกเธน ชิเน โกธํ, อสาธุํ สาธุนา ชิเน;

ชิเน มจฺฉรึ ทาเนน, สจฺเจนาลีกวาทินํ;

๑๓๐.

อทนฺตํ ทมนํ ทานํ, ทานํ สพฺพตฺถ สาธกํ;

ทาเนน ปิยวาจาย, อุนฺนมนฺติ นมนฺติ จ;

๑๓๑.

ทานํ สิเนหเภสชฺชํ, มจฺเฉรํ โทสโนสธํ;

ทานํ ยสสฺสี เภสชฺชํ, มจฺเฉรํ กปโณสธํฯ

๑๓๒.

พหูนมปฺปสารานํ, สามคฺคิยา ชยํ ชเย;

ติเณหิ วตฺตเต โยตฺตํ, เตน นาโคปิ พชฺฌเตฯ

๑๓๓.

สหาโย อสมตฺโถปิ, เตชสา กึ กริสฺสติ;

นิวาเต ชลิโต อคฺคิ, สยเม วูปสมฺปติฯ

๑๓๔.

น รญฺญา สมกํ ภุญฺเช, กามโภคํ กุทาจนํ;

อากปฺปํ รส ภุตฺติํ วา, มาลา คนฺธ วิเลปนํ;

วตฺถํ สพฺพอลงฺการํ, น รญฺญา สทิสํ กเรฯ

๑๓๕.

น เม ราชา สขา โหติ, น ราชา โหติ เมถุโน;

เอโส สามิโก มยฺหนฺติ, จิตฺเต นิฎฺฐํ สุถาปเยฯ

๑๓๖.

นาติทูเร ภเช รญฺโญ, นาจฺจาสนฺโนปวาตเก;

อุชุเก นาตินินฺเน จ, น ภเช อุจฺจมาสเนฯ

ฉโทเส วชฺเช เสวโก, ติฏฺเฐ อคฺคิํว สํยโตฯ

๑๓๗.

คุณี สพฺพญฺญุ ตุลฺโยปิ, น โสภติ อนิสฺสโย;

อนคฺฆโมปิ มณิเสฏฺโฐ, เหมํ นิสฺสาย โสภติฯ

ราชกณฺโฑ นิฎฺฐิโตฯ