โลกนีติปาฬิแปล_๑.๓ หมวดบัณฑิต_จะมีมาแต่ไหน?

#จะมีแต่ไหน?#

๓.

อลสสฺส กุโต สิปฺปํ, อสิปฺปสฺส กุโต ธนํ;

อธนสฺส กุโต มิตฺตํ, อมิตฺตสฺส กุโต สุขํ;

อสุขสฺส กุโต ปุญฺญํ, อปุญฺญสฺส กุโต วรํ ฯ

„คนเกียจคร้าน จะมีศิลปะแต่ไหน?

คนไร้ศิลปะ จะมีทรัพย์แต่ไหน?

คนไร้ทรัพย์ จะมีมิตรแต่ไหน?

คนไร้มิตร จะมีความสุขแต่ไหน?

คนไม่มีความสุข จะมีบุญแต่ไหน?

คนไม่มีบุญ จะได้นิพพานแต่ไหน?“

(#โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๓; #ธัมมนีติ ๑๖, #กวิทัปปณนีติ ๔)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#อลสสฺส (แก่/ของคนเกียจคร้าน) อลส+ส

#กุโต = กุโต ฐานโต (แต่ที่ไหน, แต่ไหน) กึ+โต ปัจจัย

#สิปฺปํ, (ศิลปะ) สิปฺป+อํ วิ. อตฺตโน หิตมาสีสนฺเตหิ เสวิยเตติ สิปฺปํ. 
(ศิลปะ คือ สิ่งที่ผู้แสวงหาประโยชน์แก่ตนซ่องเสพอยู่) กัมมรูป กัมมสาธนะ, 
มาจาก สิ-เสวายํ (สิ ธาตุในการเสพ) +ปฺป ปัจจัย ซี่งเป็นปัจจัยในคหาทิคณธาตุ.

#อสิปฺปสฺส (แก่/ของคนไร้ศิลปะ) น+สิปฺป > อสิปฺป+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส สิปฺปนฺติ อสิปฺโป. (คนไม่มีศิลปะ ชื่อว่า อสิปปะ).

#ธนํ (ทรัพย์, สมบัติ) ธน+สิ

#อธนสฺส (แก่/ของคนไร้ทรัพย์) น+ธน > อธน+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส ธนนฺติ อธโน. (คนไม่มีทรัพย์ ชื่อว่า อธนะ)

#มิตฺตํ (มิตร, เพื่อน) มิตฺต+สิ

อมิตฺตสฺส (แก่/ของไร้มิตร) น+มิตฺต > อมิตฺต+ส. วิ. นตฺถิ เอตสฺส มิตฺตนฺติ อมิตฺโต. (คนไม่มีมิตร ชื่อว่า อมิตตะ)

#สุขํ (ความสุข) สุข+สิ

#อสุขสฺส (แก่/ของคนไร้สุข) น+สุข > อสุข+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส สุขนฺติ อสุโข. (คนไม่มีสุข ชื่อว่า อสุขะ)

#ปุญฺญํ (บุญ, เครืองชำระ) ปุญฺญ+สิ

#อปุญฺญสฺส (แก่/ของคนไม่มีบุญ) น+ปุญฺญ > อปุญฺญ+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส ปุญฺญนฺติ อปุญฺโญ. 
(คนไม่มีบุญ ชื่อว่า อปุญญบุคคล) นปุพพบท พหุพพีหิสมาส.

#วรํ (ประเสริฐ, พร, พระนิพพาน) นิพฺพาน+สิ

……………….