อภิธานัปปทีปิกา_๒.๔.๓ ภูกัณฑ์_จตุพพัณณวรรค_เวสสวรรค

๒.๔.๓ เวสฺสวคฺค

๔๔๕.

เวสฺโส จ เวสิยาโนถ, ชีวนํ วุตฺติ ชีวิกา;

อาชีโว วตฺตนํ จาถ, กสิกมฺมํ กสิตฺถิยํฯ

๔๔๖.

วาณิชฺชญฺจ วณิชฺชาถ, โครกฺขา ปสุปาลนํ;

เวสฺสสฺส วุตฺติโย ติสฺโส, คหฏฺฐา’คาริกา คิหิฯ

๔๔๗.

เขตฺตาชีโว กสฺสโกถ, เขตฺตํ เกทารมุจฺจเต;

เลฑฺฑุ’ตฺโต มตฺติกาขณฺโฑ, ขณิตฺติ’ตฺถฺยวทารณํฯ

๔๔๘.

ทาตฺตํ ลวิตฺตมสิตํ, ปโตโท ตุตฺต ปาชนํ;

โยตฺตํ ตุ รชฺชุ รสฺมิตฺถี, ผาโล ตุ กสโก ภเวฯ

๔๔๙.

นงฺคลญฺจ หลํ สีโร, อีสา นงฺคลทณฺฑโก;

สมฺมา ตุ ยุคกีลสฺมึ, สีตา ตุ หลปทฺธติฯ

๔๕๐.

มุคฺคาทิเก ปรณฺณญฺจ, ปุพฺพณฺณํ สาลิอาทิเก;

สาลิ วีหิ จ กุทฺรูโส, โคธุโม วรโก ยโว;

กงฺคูติ สตฺต ธญฺญานิ, นีวาราที ตุ ตพฺภิทาฯ

๔๕๑.

จณโก จ กฬาโย ถ, สิทฺธตฺโถ สาสโป ภเวฯ

๔๕๒.

อถ กงฺคุ ปิยงฺคุ’ตฺถี, อุมฺมา ตุ อตสี ภเว;

กิฏฺฐญฺจ สสฺสํ ธญฺญญฺจ, วีหิ ถมฺพกรีริโตฯ

๔๕๓.

กณฺโฑ ตุ นาฬมถ โส, ปลาลํ นิตฺถิ นิปฺผโล;

ภุสํ กลิงฺคโร จาถ, ถุโส ธญฺญตฺตเจ ถ จฯ

๔๕๔.

เสตฏฺฏิกา สสฺสโรโค, กโณ ตุ กุณฺฑโก ภเว;

ขโล จ ธญฺญกรณํ, ถมฺโพ คุมฺโพ ติณาทินํฯ

๔๕๕.

อโยคฺโค มุสโล นิตฺถี, กุลฺโล สุปฺปมนิตฺถิยํ;

อโถ’ทฺธนญฺจ จุลฺลิ’ตฺถี, กิลญฺโช ตุ กโฏ ภเวฯ

๔๕๖.

กุมฺภี’ตฺถี ปิฐโร กุณฺฑํ, ขโฬปฺยุ’กฺขลิ ถาลฺยุ’ขา;

โกลมฺโพ จาถ มณิกํ, ภาณโก จ อรญฺชโรฯ

๔๕๗.

ฆโฏ ทฺวีสุ กุโฏ นิตฺถี, กุมฺโภ กลส,วารกา;

กํโส ภุญฺชนปตฺโต ถา-, มตฺตํ ปตฺโต จ ภาชนํฯ

๔๕๘.

อณฺฑุปกํ จุมฺพฏกํ, สราโว ตุ จ มลฺลโก;

ปุเม กฏจฺฉุ ทพฺพิ’ตฺถี, กุสูโล โกฏฺฐ มุจฺจเตฯ

๔๕๙.

สาโก อนิตฺถิยํ ฑาโก, สิงฺคีเวรํ ตุ อทฺทกํ;

มโหสธํ ตุ ตํ สุกฺขํ, มริจํ ตุ จ โกลกํฯ

๔๖๐.

โสวีรํ กญฺชิยํ วุตฺตํ, อารนาฬํ ถุโสทกํ;

ธญฺญมฺพิลํ พิฬงฺโคถ, ลวณํ โลณ มุจฺจเตฯ

๔๖๑.

สามุทฺทํ สินฺธโว นิตฺถี, กาฬโลณํ ตุ อุพฺภิทํ;

พิฬกํ เจติ ปญฺเจเต, ปเภทา ลวณสฺส หิฯ

๔๖๒.

คุโฬ จ ผาณิตํ ขณฺโฑ, มจฺฉณฺฑี สกฺขรา อิติ;

อิเม อุจฺฉุวิการาถ, คุฬสฺมิ วิสกณฺฏกํฯ

๔๖๓.

ลาชา สิยา’กฺขตํ จาถ, ธานา ภฏฺฐยเว ภเว;

อพทฺธสตฺตุ มนฺโถ จ, ปูปา’ ปูปา ตุ ปิฏฺฐโกฯ

๔๖๔.

ภตฺตกาโร สูปกาโร, สูโท อาฬาริโก ตถา;

โอทนิโก จ รสโก, สูโป ตุ พฺยญฺชนํ ภเวฯ

๔๖๕.

โอทโน วา กุรํ ภตฺตํ, ภิกฺขา จา’นฺน มถาสนํ;

อาหาโร โภชนํ ฆาโส, ตรลํ ยาคุ นาริยํฯ

๔๖๖.

ขชฺชํ ตุ โภชฺช เลยฺยานิ, เปยฺยนฺติ จตุธา’สนํ;

นิสฺสาโว จ ตถา’จาโม, อาโลโป กพโฬ ภเวฯ

๔๖๗.

มณฺโฑ นิตฺถีรสคฺคสฺมิ, วิฆาโส ภุตฺตเสสเก;

วิฆาสาโท จ ทมโก, ปิปาสา ตุ จ ตสฺสนํฯ

๔๖๘.

ขุทฺทา ชิฆจฺฉา, มํสสฺส, ปฏิจฺฉาทนิยํ รโส;

อุทฺเรโก เจว อุคฺคาโร, โสหิจฺจํ ติตฺติ ตปฺปนํฯ

๔๖๙.

กามํ ตฺวิฏฐํ นิกามญฺจ, ปริยตฺตํ ยถิจฺฉิตํ;

กยวิกฺกยิโก สตฺถ-, วาหา’ ปณิกวาณิชาฯ

๔๗๐.

วิกฺกยิโก ตุ วิกฺเกตา, กยิโก ตุ จ กายิโก;

อุตฺตมณฺโณ จ ธนิโก-, ธมณฺโณ ตุ อิณายิโกฯ

๔๗๑.

อุทฺธาโร ตุ อิณํ วุตฺตํ, มูลํ ตุ ปาภตํ ภเว;

สจฺจาปนํ สจฺจกาโร, วิกฺเกยฺยํ ปณิยฺยํ ติสุฯ

๔๗๒.

ปฏิทานํ ปริวตฺโต, นฺยาโส ตู’ปนิธีริโตฯ

๔๗๓.

อฏฺฐารสนฺตา สงฺขฺเยยฺเย, สงฺขฺยา เอกาทโย ติสุ;

สงฺขฺยาเน ตุ จ สงฺขฺเยยฺเย, เอกตฺเต วีสตาทโย;

วคฺคเภเท พหุตฺเตปิ, ตา อานวุติ นาริยํฯ

๔๗๔.

สตํ สหสฺสํ นิยุตํ, ลกฺขํ โกฏิ ปโกฏิโย;

โกฏิปโกฏิ นหุตํ, ตถา นินฺนหุตมฺปิ จฯ

๔๗๕.

อกฺโขภนีตฺถิยํ พินฺทุ, อพฺพุทญฺจ นิรพฺพุทํ;

อหหํ อพพํ เจวา-, ฏฏํ โสคนฺธิ กุปฺปลํฯ

๔๗๖.

กุมุทํ ปุณฺฑรีกญฺจ, ปทุมํ กถานมฺปิ จ;

มหากถานา’สงฺขฺเยยฺยา, นิ’จฺเจตาสุ สตาทิ จฯ

๔๗๗.

โกฏฺยาทิกํ ทสคุณํ, สตลกฺขคุณํ กมา;

จตุตฺโถ’ฑฺเฒน อฑฺฒุฑฺโฒ, ตติโยฑฺฒติโย ตถาฯ

๔๗๘.

อฑฺฒเตยฺโย ทิยฑฺโฒ ตุ, ทิวฑฺโฒ ทุติโย ภเว;

ตุลา,ปตฺถ,งฺคุลิ,วสา, ติธา มานมโถ สิยาฯ

๔๗๙.

จตฺตาโร วิหโย คุญฺชา, เทฺว คุญฺชา มาสโก ภเว;

เทฺว อกฺขา มาสกา ปญฺจ-, กฺขานํ ธรณมฏฺฐกํฯ

๔๘๐.

สุวณฺโณ ปญฺจธรณํ, นิกฺขํ ตฺวนิตฺถิ ปญฺจ เต;

ปาโท ภาเค จตุตฺเถถ, ธรณานิ ปลํ ทสฯ

๔๘๑.

ตุลา ปลสตํ จาถ, ภาโร วีสติ ตา ตุลา;

อโถ กหาปโณ นิตฺถี, กถฺยเต กริสาปโณฯ

๔๘๒.

กุฑุโว ปสโต เอโก, ปตฺโถ เต จตุโร สิยุํ;

อาฬฺหโก จตุโร ปตฺถา, โทณํ วาจตุรา’ฬฺหกํฯ

๔๘๓.

มานิกา จตุโร โทณา, ขารีตฺถี จตุมานิกา;

ขาริโย วีส วาโหถ, สิยา กุมฺโภ ทสมฺพณํฯ

๔๘๔.

อาฬฺหโก นิตฺถิยํ ตุมฺโภ, ปตฺโถ ตุ นาฬิ นาริยํ;

วาโห ตุ สกโฏ เจกา-, ทส โทณา ตุ อมฺพณํฯ

๔๘๕.

ปฏิวีโส จ โกฏฺฐาโส, อํโส ภาโค ธนํ ตุ โส;

ทพฺพํ วิตฺตํ สาปเตยฺยํ, วสฺว’ตฺโถ วิภโว ภเวฯ

๔๘๖.

โกโส หิรญฺญญฺจ กตา-, กตํ กญฺจน,รูปิยํ;

กุปฺปํ ตทญฺญํ ตมฺพาทิ, รูปิยํ ทฺวยมาหตํฯ

๔๘๗.

สุวณฺณํ กนกํ ชาต-, รูปํ โสณฺณญฺจ กญฺจนํ;

สตฺถุวณฺโณ หรี กมฺพุ, จารุ เหมญฺจ หาฏกํฯ

๔๘๘.

ตปนิยํ หิรญฺญํ ตพฺ-, เภทา จามีกรมฺปิ จ;

สาตกุมฺภํ ตถา ชมฺพุ-, นทํ สิงฺคี จ นาริยํฯ

๔๘๙.

รูปิยํ รชตํ สชฺฌุ, รูปี สชฺฌํ อโถ วสุ;

รตนญฺจ มณิ ทฺวีสุ, ปุปฺผราคาที ตพฺภิทาฯ

๔๙๐.

สุวณฺณํ รชตํ มุตฺตา, มณิ เวฬุริยานิ จ;

วชิรญฺจ ปวาฬนฺติ, สตฺตา’หุ รตนานิ’เมฯ

๔๙๑.

โลหิตงฺโก จ ปทุม-, ราโค รตฺตมณิปฺยถ;

วํสวณฺโณ เวฬุริยํ, ปวาฬอ วา จ วิทฺทุโมฯ

๔๙๒.

มสารคลฺลํ กพรมณิ, อถ มุตฺตา จ มุตฺติกํ;

รีติตฺถี อารกูโฏ วา, อมลํ ตฺว’พฺภกํ ภเวฯ

๔๙๓.

โลโห นิตฺถี อโย กาฬา, โสญฺจ ปารโท รโส;

กาฬติปุ ตุ สีสญฺจ, หริตาลํ ตุ ปีตนํฯ

๔๙๔.

จีนปิฏฺฐญฺจ สินฺทูรํ, อถ ตูโล ตถา ปิจุ; (จินปิฏฺฐํ)

ขุทฺทชํ ตุ มธุ ขุทฺทํ, มธุจฺฉิฏฐํ ตุ สิตฺถกํฯ

๔๙๕.

โคปาโล โคปโคสงฺขฺยา, โคมา ตุ โคมิโกปฺยถ;

อุสโภ พลีพทฺโธ จ, โคโณ โควสโภ วุโสฯ

๔๙๖.

วุทฺโธ ชรคฺคโว โสถ, ทมฺโม วจฺฉตโร สมา;

ธุรวาหี ตุ โธรยฺโห, โควินฺโทธิกโต ควํ ฯ

๔๙๗.

วโห จ ขนฺธเทโสถ, กกุโธ กกุ วุจฺจเต;

อโถ วิสาณํ สิงฺคญฺจ, รตฺตคาวี ตุ โรหิณีฯ

๔๙๘.

คาวี จ สิงฺคินี โค จ, วญฺฌา ตุ กถฺยเต วสา;

นวปฺปสูติกา เธนุ, วจฺฉกามา ตุ วจฺฉลาฯ

๔๙๙.

คคฺครี มนฺถนีตฺถี เทฺว, สนฺทานํ ทามมุจฺจเต;

โคมิฬฺโห โคมโยนิตฺถี, อโถ สปฺปิ ฆตํ ภเวฯ

๕๐๐. นวุทฺธฏํ ตุ โนนีตํ, ทธิมณฺฑํ ตุ มตฺถุ จ;

ขีรํ ทุทฺธํ ปโย ถญฺญํ, ตกฺกํ ตุ มถิตํปฺยถฯ

๕๐๑.

ขีรํ ทธิ ฆตํ ตกฺกํ, โนนีตํ ปญฺจ โครสา;

อุรพฺโภ เมณฺฑ เมสา จ, อุรโณ อวิ เอฬโกฯ

๕๐๒.

วสฺโส ตฺวโช ฉคลโก, โอฏฺโฐ ตุ กรโภ ภเว;

คทฺรโภ ตุ ขโร วุตฺโต, อุรณี ตุ อชี อชาฯ

อิติ เวสฺสวคฺโคฯ