อภิธานัปปทีปิกา_๒.๗ ภูกัณฑ์_ปาตาลวรรค

๒.๗. ปาตาลวคฺค

๖๔๙.

อโธภุวนํ ปาตาลํ, นาคโลโก รสาตลํ;

รนฺธํ ตุ วิวรํ ฉิทฺทํ, กุหรํ สุสิรํ พิลํฯ

๖๕๐.

สุสิ’ตฺถี ฉิคฺคลํ โสพฺภํ, สจฺฉิทฺเท สุสิรํ ติสุ;

ถิยํ ตุ กาสุ อาวาโฏ, สปฺปราชา ตุ วาสุกีฯ

๖๕๑.

อนนฺโต นาคราชาถ, วาหโส’ชคโร ภเว;

โคนโส ตุ ติลิจฺโฉถ, เทฑฺฑุโภ ราชุโล ภเวฯ (ติริจฺโฉถ)

๖๕๒.

กมฺพโล’สฺสตโร เมรุ-, ปาเท นาคาถ ธมฺมนี;

สิลุตฺโต ฆรสปฺโปถ, นีลสปฺโป สิลาภุ จฯ

๖๕๓.

อาสิวิโส ภุชงฺโค’หิ, ภุชโค จ ภุชงฺคโม;

สรีสโป ผณี สปฺปา-, ลคทฺทา โภคิปนฺนคาฯ

๖๕๔.

ทฺวิชิวฺโห อุรโค วาโฬ, ทีโฆ จ ทีฆปิฏฺฐิโก;

ปาทูทโร วิสธโร, โภโค ตุ ผณิโน ตนุฯ

๖๕๕.

อาสี’ตฺถี สปฺปทาฐาถ, นิมฺโมโก กญฺจุโก สมา;

วิสํ ตฺว’นิตฺถี ครฬํ, ตพฺเภทา วา หลาหโลฯ

๖๕๖.

กาฬกูฏาทโย จาถ, วาฬคฺคาตฺยหิตุณฺฑิโกฯ

๖๕๗.

นิรโย ทุคฺคติ’ตฺถี จ, นรโก, โส มหา’ฏฺฐธา;

สญฺชีโว กาฬสุตฺโต จ, มหาโรรุว โรรุวา;

ปตาปโน อวีจิ’ตฺถี, สงฺฆาโต ตาปโน อิติฯ

๖๕๘.

ถิยํ เวตรณี โลห-, กุมฺภี ตตฺถ ชลาสยา;

การณิโก นิรยโป, เนรยิโก ตุ นารโกฯ

๖๕๙.

อณฺณโว สาคโร สินฺธุ, สมุทฺโท รตนากโร;

ชลนิธฺยุ’ทธิ, ตสฺส, เภทา ขีรณฺณวาทโยฯ

๖๖๐.

เวลา’สฺส กูลเทโสถ, อาวฏฺโฏ สลิลพฺภโม;

เถโว ตุ พินฺทุ ผุสิตํ, ภโม ตุ ชลนิคฺคโมฯ

๖๖๑.

อาโป ปโย ชลํ วาริ, ปานียํ สลิลํ ทกํ;

อณฺโณ นีรํ วนํ วาลํ, โตยํ อมฺพุ’ทกญฺจ กํฯ

๖๖๒.

ตรงฺโค จ ตถา ภงฺโค, อูมิ วีจิ ปุมิตฺถิยํ;

อุลฺโลโล ตุ จ กลฺโลโล, มหาวีจีสุ กถฺยเตฯ

๖๖๓.

ชมฺพาโล กลลํ ปงฺโก, จิกฺขลฺลํ กทฺทโม ปฺยถ;

ปุลินํ วาลุกา วณฺณุ, มรู’รุ สิกตา ภเวฯ

๖๖๔.

อนฺตรีปญฺจ ทีโป วา, ชลมชฺฌคตํ ถลํ;

ตีรํ ตุ กูลํ โรธญฺจ, ปตีรญฺจ ตฏํ ติสุฯ

๖๖๕.

ปารํ ปรมฺหิ ตีรมฺหิ, โอรํ ตฺว’ปารมุจฺจเต;

อุฬุมฺโป ตุ ปฺลโว กุลฺโล, ตโร จ ปจฺจรี’ตฺถิยํฯ

๖๖๖.

ตรณี ตริ นาวา จ, กูปโก ตุ จ กุมฺภกํ;

ปจฺฉาพนฺโธ โคฏวิโส, กณฺณธาโร ตุ นาวิโกฯ

๖๖๗.

อริตฺตํ เกนิปาโตถ, โปตวาโห นิยามโก;

สํยตฺติกา ตุ นาวาย, วาณิชฺชมาจรนฺติ เยฯ

๖๖๘.

นาวายงฺคา’ลงฺกาโร จ, วฏากาโร ผิยาทโย;

โปโต ปวหนํ วุตฺตํ, โทณิ ตฺวิ’ตฺถี ตถา’มฺพณํฯ

๖๖๙.

คภีร นินฺน คมฺภีรา, อุตฺตานํ ตพฺพิปกฺขเก; (โถตฺตานํ)

อคาธํ ตฺว’ตลมฺผสฺสํ, อนจฺโฉ กลุสา’วิลาฯ

๖๗๐.

อจฺโฉ ปสนฺโน วิมโล, คภีรปฺปภุตี ติสุ;

ธีวโร มจฺฉิโก มจฺฉ, พนฺธ เกวฏฺฏ ชาลิกาฯ

๖๗๑.

มจฺโฉ มีโน ชลจโร, ปุถุโลโม’มฺพุโช ฌโส;

โรหิโต มคฺคุโร สิงฺคี, พลโช มุญฺช ปาวุสาฯ

๖๗๒.

สตฺตวงฺโก สวงฺโก จ, นฬมีโน จ คณฺฑโก;

สุสุกา สผรี มจฺฉ-, ปฺปเภทา มกราทโยฯ

๖๗๓.

มหามจฺฉา ติมิ ติมิ-, งฺคโล ติมิรปิงฺคโล;

อานนฺโท ติมินนฺโท จ, อชฺฌาโรโห มหาติมิฯ

๖๗๔.

ปาสาณมจฺโฉ ปาฐีโน, วงฺโก ตุ พฬิโส ภเว;

สุสุมาโร ตุ กุมฺภีโล, นกฺโก กุมฺโม ตุ กจฺฉโปฯ

๖๗๕.

กกฺกฏโก กุฬีโร จ, ชลูกา ตุ จ รตฺตปา;

มณฺฑูโก ททฺทุโร เภโก; คณฺฑุปฺปาโท มหีลตาฯ

๖๗๖.

อถ สิปฺปี จ สุตฺติ’ตฺถี, สงฺเข ตุ กมฺพุ’นิตฺถิยํ;

ขุทฺทสงฺขฺเย สงฺขนโข, ชลสุตฺติ จ สมฺพุโกฯ

๖๗๗.

ชลาสโย ชลาธาโร, คมฺภีโร รหโท ถ จ;

อุทปาโน ปานกูโป, ขาตํ โปกฺขรณี’ตฺถิยํฯ

๖๗๘.

ตฬาโก จ สโร’นิตฺถี, วาปี จ สรสี’ตฺถิยํ;

ทโห’มฺพุชากโร จาถ, ปลฺลลํ ขุทฺทโก สโรฯ

๖๗๙.

อโนตตฺโต ตถา กณฺณ-, มุณฺโฑ จ รถการโก;

ฉทฺทนฺโต จ กุณาโล จ, วุตฺตา มนฺทากินี’ตฺถิยํฯ

๖๘๐.

ตถา สีหปฺปปาโตติ, เอเต สตฺต มหาสรา;

อาหาโว ตุ นิปานญฺจา, ขาตํ ตุ เทวขาตกํฯ

๖๘๑.

สวนฺตี นินฺนคา สินฺธุ, สริตา อาปคา นที;

ภาคีรถี ตุ คงฺคาถ, สมฺเภโท สินฺธุสงฺคโมฯ

๖๘๒.

คงฺคา’จิรวตี เจว, ยมุนา สรภู (สรพู) มหี;

อิมา มหานที ปญฺจ, จนฺทภาคา สรสฺสตี ฯ

๖๘๓.

เนรญฺชรา จ กาเวรี, นมฺมทาที จ นินฺนคา;

วาริมคฺโค ปณาลี’ตฺถี, ปุเม จนฺทนิกา ตุ จฯ

๖๘๔.

ชมฺพาลี โอลิคลฺโล จ, คามทฺวารมฺหิ กาสุยํฯ

สโรรุหํ สตปตฺตํ, อรวินฺทญฺจ วาริชํฯ

๖๘๕.

อนิตฺถี ปทุมํ ปงฺเก- รุหํ นลิน โปกฺขรํ;

มุฬาลปุปฺผํ กมลํ, ภิสปุปฺผํ กุเสสยํฯ

๖๘๖.

ปุณฺฑรีกํ สิตํ, รตฺตํ, โกกนทํ โกกาสโก;

กิญฺชกฺโข เกสโร นิตฺถี, ทณฺโฑ ตุ นาล มุจฺจเตฯ

๖๘๗.

ภิสํ มุฬาโล นิตฺถี จ, พีชโกโส ตุ กณฺณิกา;

ปทุมาทิสมูเห ตุ, ภเว สณฺฑมนิตฺถิยํฯ

๖๘๘.

อุปฺปลํ กุวลยญฺจ, นีลํ ตฺวิ’นฺทีวรํ สิยา;

เสเตตุ กุมุทญฺจสฺส, กนฺโท สาลูก มุจฺจเตฯ

๖๘๙.

โสคนฺธิกํ กลฺลหารํ, ทกสีตลิกํ ปฺยถ;

เสวาโล นีลิกา จาถ, ภิสินฺยมฺพุชินี ภเวฯ

๖๙๐.

เสวาลา ติลพีชญฺจ, สงฺเข จ ปณกาทโยติฯ

อิติ ปาตาลวคฺโคฯ

ภูกณฺโฑ ทุติโย นิฏฺฐิโตฯ