โลกนีติปาฬิแปล_๑.๓๘ หมวดบัณฑิต_คนโลภเรียนเหมือนคนฝัน

#คนโลภเรียนเหมือนคนฝัน#

๓๘.

โย สิสฺโส สิปฺปโลเภน, พหุํ คณฺหาติ ตํ สิปฺปํ,

มูโคว สุปินํ ปสฺสํ, กเถตุมฺปิ น อุสฺสเห ฯ

„ศิษย์ที่เรียนศิลปะทีละมาก ๆ,

เพราะความโลภในความวิชา;

ย่อมไม่สามารถอธิบาย(สิ่งเรียนมาได้)

เป็นเหมือนคนเป็นใบ้ ที่เห็นความฝัน ฉะนั้น.“

(#โลกนีติ หมวดบัณฑิต คาถาที่ ๓๘, #ธัมมนีติ ๒๗, #กวิทัปปณนีติ ๙๘)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#โย (ใด) ย+สิ, สัพพนาม

#สิสฺโส (ศิษย์, นักศึกษา) สิสฺส+สิ

#สิปฺปโลเภน (ด้วยความโลภในศิลปะ, -วิชา, ความรู้) สิปฺป+โลภ > สิปปโลภ+นา, 
วิ. สิปเปสุ โลโภ = สิปฺปโลโภ (ความโลภในวิชา ชื่อว่า สิปปโลภะ) สัตตมีตัปปุริสสมาส.

#พหุํว ตัดบทเป็น พหุํ+เอว (มากนั่นเทียว), พหุํ (มาก, มากมาย, เยอะแยะ, หลากหลาย, ) พหุ+อํ, 
ส่วน เอว เป็นนิบาตบอกการกำหนด จำกัด เจาะจง แปลว่า นั่นเทียว.

#คณฺหาติ (ถือเอา, จับ, ยึด, เรียน) √คห+ณฺหา+ติ, คหาทิ. กัตตุ. 
ลง ณฺหา ปัจจัย ด้วยสูตรว่า คหาทิโต ปฺปณฺหา. (รู ๕๑๗), ในเพราะ ณฺหา ปัจจัย ให้ลบ ห แห่ง คหธาตุ 
ด้วยสูตรว่า หโลโป ณฺหามฺหิ. (๕๑๘) สำเร็จรูปเป็น คณฺหาติ, หรือ คณฺหติ ก็ได้ ในเพราะทำเป็นรัสสะ

#ตํ สิปฺปํ (ซึ่งศิลปะนั้น) ต+อํ = ตํ (นั้น) สัพพนาม, สิปฺป+อํ = สิปฺปํ (ซึ่งศิลปะ)

#มูโคว ตัดบทเป็น มูโค+อิว (คนใบ้+ดุจ = เหมือนคนใบ้), มูโค (คนใบ้) มูค+สิ, 
ในอภิธานัปปทีปิกา-ฏีกา ท่านได้อธิบายความหมายศัพท์นี้ไว้ว่า....วตฺตุมสกฺกุเณยฺยตฺตา มิคสทิโสติ มูโค, อิสฺสู ฯ 
(คนที่เป็นเหมือนกับเนื้อ เพราะความที่ไม่สามารถพูดได้ ชื่อว่า มูคะ, คนใบ้, แปลง อิ เป็น อู.), 
ส่วน อิว (เพียงดัง, เหมือน, ประดุจว่า) เป็นนิบาตบอกอุปมา

#สุปินํ (ความฝัน) สุปิน+อํ

#ปสฺสํ (เห็นอยู่) √ทิส+อ+อนฺต > ปสฺสนฺต+อํ

#กเถตุมฺปิ ตัดบทเป็น กเถตุํ+อปิ (แม้เพื่ออันกล่าว, แม้เพื่อบอกเล่า) √กถ+เณ+ตุํ  = กเถตุํ. 
(กถ-วากฺเย กถ ธาตุในการกล่าว + เณ ปัจจัย หมวดจุราทิคณะ + ตุํ ปัจจัยในกิตก์)

#น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

อุสฺสเห (อาจ, สามารถ, เพียร, พยายาม) อุ+√สห+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

……………….