โลกนีติปาฬิแปล_๔.๘๑ หมวดมิตร / กระเป๋าแบนแฟนทิ้ง

#กระเป๋าแบนแฟนทิ้ง#
๘๑.
ธนหีเน จเช มิตฺโต, ปุตฺตทารา สโหทรา;
ธนวนฺตํว เสวนฺติ, ธนํ โลเก มหา สขาฯ

„เพื่อนย่อมทิ้งเพื่อนที่ไร้ทรัพย์
เพื่อนย่อมทิ้งเพื่อนที่ไร้ทรัพย์ได้,
บุตรย่อมทิ้งพ่อแม่ ภรรยาย่อมทิ้งสามีที่ไร้ทรัพย์
พี่น้องร่วมท้องเดียวย่อมทิ้งพี่น้องที่ไร้ทรัพย์ได้
มหาชนย่อมคบหาคนมีทรัพย์นั่นเทียว,
ทรัพย์เป็นเพื่อนที่สำคัญในโลก.“

(#โลกนีติ หมวดมิตร คาถาที่ ๘๑, #มหารหนีติ ๑๓๙, #ธัมมนีติ ๗๘, #กวิทัปปณนีติ ๒๓๕)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#ธนหีนํ (คนที่เลวด้วยทรัพย์. คนเสื่อมทรัพย์, คนสิ้นทรัพย์) ธน (ทรัพย์) +หีน (เลว, ต่ำ, เสื่อม) > ธนหีน+อํ 
#จเช (สละ, ละ, ทิ้ง) √จช+อ+เอยฺย ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก แปลง เอยฺย, เอยฺยาสิ, เอยฺยามิ เอยฺยํ เป็น เอ ได้บ้าง ด้วยมหาสูตรว่า กฺวจิ ธาตุ ฯ. (รู ๔๘๘)
#มิตฺตา (มิตร, เพื่อน, เกลอ) มิตฺต+โย (ในคัมภีร์อื่นที่เหลือ เป็น มิตฺโต)
#ปุตฺตทารา (ลูกและเมีย, บุตรและภรรยา) ปุตฺต (ลูก, บุตร) +ทาร (ภริยา, เมีย) > ปุตฺตทาร+โย
#สโหทรา (ผู้เกิดร่วมท้องเดียวกัน, พี่น้องกัน) สห (กับ, ร่วมกัน)+อุทร (ท้อง) > สโหทร+โย
#ธนวนฺเตว ตัดบทเป็น ธนวนฺเต+เอว (ผู้มีทรัพย์เท่านั้น, เฉพาะคนมีทรัพย์) ธนวนฺตุ+โย, แปลง ที่สุดของ นฺตุ ปัจจัยเป็น อ ด้วยสูตรว่า นฺตุสฺสนฺโต โยสุ จ. (รู ๑๐๐), เอว ศัพท์เป็นนิบาตใช้ในอรรถอวธารณะ (ห้าม, เจาะจง, บ่งให้ชัด) แปลว่า นั่นเทียว, เท่านั้น.
#เสวนฺติ (เสพ, คบหา, เสวนา) √เสว+อ+อนฺติ ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก
#ธนํ (ทรัพย์) ธน+สิ
#โลเก (ในโลก) โลก+สฺมึ
#มหาสขา (เพื่อส่วนใหญ่, เพื่อนส่วนมาก, เพื่อนที่สำคัญ, เพื่อนที่ประเสริฐ) มหนฺต (ใหญ่, สำคัญ, ประเสริฐ) +สข (เพื่อน) > มหาสข+โย

……………….