โลกนีติปาฬิแปล_๗.๑๓๘ หมวดเบ็ดเตล็ด / กุโต-แต่ที่ไหน?

๗. ปกิณฺณกกณฺโฑ

#กุโต-แต่ไหน?#
๑๓๘.
อิตฺถิมิสฺเส กุโตสีลํ, มํสภกฺเข กุโตทยา;
สุราปาเน กุโตสจฺจํ, มหาโลเภ กุโตหิรี;
มหาตนฺเท กุโตสิปฺปํ, มหาโกเธ กุโตธนํฯ

“เพราะชอบยุ่งกับสตรี จะมีศีลมาแต่ไหน?
เพราะชอบกินเนื้อ จะมีเมตตามาแต่ไหน?
เพราะชอบดื่มสุรา จะมีสัจจะแต่ที่ไหน?
เพราะเป็นคนโลภจัด จะมีความละอายแต่ที่ไหน?
เพราะความเกียจคร้านมาก จะมีความรู้แต่ที่ไหน?
เพราะความเป็นคนขี้โกรธ จะมีทรัพย์แต่ที่ไหน?“

(#โลกนีติ หมวดเบ็ดเตล็ด คาถาที่ ๑๓๘, #ธัมมนีติ ๓๗๒, #มหารหนีติ ๒๒๙, #กวิทัปปณนีติ ๓๒๓)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#อิตฺถิมิสฺเส (ในเพราะปะปนกับหญิง, -คลุกคลีกับสตรี) อิตฺถี+มิสฺส > อิตฺถิมิสฺส+สฺมึ,
#กุโตสีลํ (ศีลแต่ไหน, หรือจะมีศีล) กุโต (แต่ที่ไหน?) +สีลํ (ศีล,​ คุณความดี), หรือจะเขียนแยกกันก็ได้ เป็น กุโต สีลํ ก็ได้, คำแปลเหมือนกัน แม้บทอื่นก็พึงทราบโดยนัยนี้.
#มํสภกฺเข (ในเพราะเคี้ยวกินเนื้อ, -การกินเนื้อสัตว์) มํส (เนื้อ) +ภกฺข (อาหาร, การเคี้ยวกิน) > มํสภกฺข+สฺมึ
#กุโตทยา (เมตตาแต่ไหน, มีเมตตาได้อย่างไร) กุโต+ทยา > กุโตทยา+สิ
#สุราปาเน (ในเพราะดื่มสุรา) สุรา+ปาน > สุราปาน+สฺมึ
#กุโตสจฺจํ (สัตย์แต่ไหน, มีสัจจะมาแต่ไหน) กุโต+สจฺจ > กุโตสจฺจ+สิ
#มหาโลเภ (ในเพราะโลภมาก) มหนฺต+โลภ > มหาโลภ+สฺมึ
#กุโตหิรี (ความละอาย, จะมีหิริแต่ที่ไหน)
#มหาตนฺเท (ในเพราะเกียจคร้านมาก) มหนฺต+ตนฺท > มหาตนฺท+สฺมึ
#กุโตสิปฺปํ (ศิลปะแต่ที่ไหน,​ ความรู้แต่ไหน) กุโตสิปฺป+สิ
#มหาโกเธ (ในเพราะเป็นคนขี้โกรธ, -โกรธจัด) มหนฺต+โกธ > มหาโกธ+สฺมี
#กุโตธนํ (ทรัพย์แต่ที่ไหน) กุโตธน+สิ

……………….