โลกนีติปาฬิแปล_๗.๑๕๔ หมวดเบ็ดเตล็ด / ฤกษ์เรียนฤกษ์ร้าย

#ฤกษ์เรียนฤกษ์ร้าย#
๑๕๔.
อฎฺฐมิยํ คุรุํ หนฺติ, สิสฺสํ หนฺติ จตุทฺทสึ;
สิปฺปํ หนฺติ ทสมิยํ, มาตาปิตา จ ปุณฺณมึฯ

„ผู้ศึกษาในวัน ๘ ค่ำ เสมือนฆ่าครู
ในวัน ๑๔ ค่ำ เสมือนฆ่าศิษย์
ในวัน ๑๐ ค่ำ เสมือนฆ่าวิชา
ในวันเพ็ญ เสมือนฆ่ามารดาบิดา.“

(#โลกนีติ หมวดเบ็ดเตล็ด คาถาที่ ๑๕๔)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#อฎฺฐมิยํ  (ในดิถีที่ ๘, วันแปดค่ำ) อฏฺฐมี+สฺมึ
#คุรุํ  (ครู, อาจารย์) คุรุ+อํ
#หนฺติ (ฆ่า,​ กำจัด, เบียดเบียน) หน+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ. เป็นเอกพจน์. ให้ลบที่สุดธาตุและอปัจจัย. ถ้าเป็นหพูพจน์ เป็น หนนฺติ (หน+อ+อนฺติ)
#สิสฺสํ (ศิษย์, นักศึกษา) สิสฺส+อํ
#จตุทฺทสึ (วันเพ็ญ ๑๔ ค่ำ) จตุทฺทสี+สฺมึ, แปลง สฺมึ เป็น อํ ได้บ้าง ด้วย จ ศัพท์ในสูตรว่า อาทิโต โอ จ.  (รู ๑๘๖)
#สิปฺปํ (ศิลปะ, วิชา, ความรู้) สิปฺป+อํ
#ทสมิยํ (ในวันขี้น ๑๐ ค่ำ) ทสมี+สฺมึ ในต้นฉบับฉัฏฐสังคายนา บาทคาถานี้ เป็น สิปฺปํ หนฺติ ทส สิปฺปํ, น่าจะเป็นบทคลาดเคลื่อน เลยแก้เป็น ...ทสมิยํ ตามในโลกนีติไตรพากย์.
#มาตาปิตา (มารดาและบิดา) มาตาปิตุ+โย, ปกติควรเป็น มาตาปิตรํ, มาตาปิตเร, มาตาปิตโร.
#จ (ด้วย, และ) นิบาต
#ปุณฺณมึ (ในวันเพ็ญ, วันขึ้น ๑๕ ค่า) ปุณฺณมี+สฺมึ

……………….