ปทรูปสิทธิ_๖.๔ อาขยาตกัณฑ์_วิกรณวิธาน_ทิวาทิคณ

ทิวาทิคณ

ทิวุ กีฬาวิชิคีสาพฺยวหารชุติถุติกนฺติคตีสุ.

ปุเร วิย ธาตฺวนฺตโลปวิภตฺตุปฺปตฺติโย.

๕๑๐. ทิวาทิโต โย.

ทิวาทิโต ธาตุคณโต ยปฺปจฺจโย โหติ กตฺตริ วิหิเตสุ วิภตฺติปฺปจฺจเยสุ.

“ยคฺคหณํ, จวคฺค ยการ วการตฺตํ สธาตฺวนฺตสฺส, ปุพฺพรูป”นฺติ จ วตฺตเต.

๕๑๑. ตถา กตฺตริ จ.

ยถา ภาวกมฺเมสุ ยปฺปจฺจยสฺสาเทโส โหติ, ตถา กตฺตริปิ ยปฺปจฺจยสฺส

สธาตฺวนฺตสฺส จวคฺคยการวการาเทโส, ปุพฺพรูปญฺจ กาตพฺพานีติ ธาตฺวนฺตสฺส วการตฺตา สห เตน ยการสฺส วกาเร กเต ทฺวิภาโว, “โท ธสฺส จา”ติ เอตฺถ จคฺคหเณน “โพ วสฺสา”ติ วุตฺตตฺตา วการทฺวยสฺส พการทฺวยํ, ทิพฺพติ, ทิพฺพนฺติ. ทิพฺพสิ, ทิพฺพถ. ทิพฺพามิ, ทิพฺพาม.

กมฺเม ทิพฺพเต, ทิพฺพนฺเต. ทิพฺพติ, ทิพฺพนฺติ. ทิพฺพตุ. ทิพฺพตํ. ทิพฺเพ. ทิพฺเพถ. อทิพฺพิ. อทิพฺพิตฺถ. ทิพฺพิสฺสติ. ทิพฺพิสฺสเต. อทิพฺพิสฺส อิจฺจาทิ.

สิวุ ตนฺตสนฺตาเน, สิพฺพติ, สิพฺพนฺติ. สิพฺพตุ. สิพฺเพยฺย. อสิพฺพิ, สิพฺพิ. สิพฺพิสฺสติ. อสิพฺพิสฺส อิจฺจาทิ.

ปท คติมฺหิ, อุปุพฺโพ ทฺวิตฺตํ, “ตถา กตฺตริ จา”ติ สธาตฺวนฺตสฺส ยการสฺส ชกาโร, ทฺวิตฺตญฺจ. อุปฺปชฺชติ, อุปฺปชฺชนฺติ. อุปฺปชฺชเต, อุปฺปชฺชนฺเต, อุปฺปชฺชเร. กมฺเม ปฏิปชฺชเต, ปฏิปชฺชนฺเต. ปฏิปชฺชติ, ปฏิปชฺชนฺติ. ภาเว อุปฺปชฺชเต ตยา. ตถา อุปฺปชฺชตุ. อุปฺปชฺเชยฺย. อุทปชฺชา. อุทปชฺชถ. อุทปาทิ, อุปฺปชฺชี. อุปฺปชฺชิตฺถ. อุปฺปชฺชิสฺสติ. อุปฺปชฺชิสฺส, อุปฺปชฺชิสฺสา อิจฺจาทิ.

พุธ อวคมเน, ยปฺปจฺจยปรตฺตา น วุทฺธิ, ฌการาเทโสว วิเสโส, ธมฺมํ พุชฺฌติ, พุชฺฌนฺติ. พุชฺฌเต, พุชฺฌนฺเต, พุชฺฌเร วา. กมฺเม พุชฺฌเต มยา ธมฺโม, พุชฺฌนฺเต. พุชฺฌติ, พุชฺฌนฺติ. พุชฺฌตุ. พุชฺเฌยฺย. อพุชฺฌิ. อพุชฺฌิตฺถ. พุชฺฌิสฺสติ. อพุชฺฌิสฺส.

ยุธ สมฺปหาเร, ยุชฺฌติ, ยุชฺฌนฺติ.

กุธ โกเป, กุชฺฌติ, กุชฺฌนฺติ.

วิธ ตาฬเน, วิชฺฌติ, วิชฺฌนฺติ อิจฺจาทิ.

นห พนฺธเน, “ห วิปริยโย”ติ โยควิภาเคน วิปริยโย. สนฺนยฺหติ, สนฺนยฺหนฺติ อิจฺจาทิ.

มน ญาเณ, ญาเทโสว วิเสโส, มญฺญติ, มญฺญนฺติ อิจฺจาทิ.

ทา อาทาเน, สํอาปุพฺโพ “กฺวจิ ธาตู”ติอาทินา ยมฺหิ ธาตฺวนฺตสฺส อิกาโร, สีลํ สมาทิยติ, สมาทิยนฺติ อิจฺจาทิ.

ตุส ปีติมฺหิ, ยปฺปจฺจยสฺส ปุพฺพรูปตฺตํ, ตุสฺสติ, ตุสฺสนฺติ อิจฺจาทิ.

ตถา สมุ อุปสเม, สมฺมติ, สมฺมนฺติ.

กุป โกเป, กุปฺปติ, กุปฺปนฺติ.

ชน ชนเน, “ชนาทีนมา ติมฺหิ จา”ติ เอตฺถ “ชนาทีนมา”ติ โยควิภาเคน ยมฺหิ ธาตฺวนฺตสฺส อากาโร. ชายติ, ชายนฺติ. ชายเต, ชายนฺเต. กมฺเม ชนียติ, ชนียนฺติ. ชายตุ. ชาเยยฺย. อชายิ, อชนิ. ชายิสฺสติ, ชนิสฺสติ. อชายิสฺส, อชนิสฺส อิจฺจาทิ.

ทิวาทิคโณ.