#ราตรีนาน
สงสารยาว#
๗๔.
ทีฆา
ชาครโต รตฺติ,
ทีฆํ
สนฺตสฺส โยชนํ;
ทีโฆ
พาลาน สํสาโร,
สทฺธมฺมํ
อวิชานตํฯ
“ราตรียาวแก่คนผู้ตื่นอยู่,
โยชน์ยาวไกลแก่คนผู้เมื่อยล้า,
สงสารวัฏฏ์ยาวแก่คนพาล
ผู้ไม่รู้แจ้งพระสัทธรรม.“
(#โลกนีติ
หมวดคนพาล
คาถาที่
๗๔,
#กวิทัปปณนีติ
๒๑๔,
#ขุ.
ธ.
๒๕/๑๕
พาลวรรค)
……………….
ศัพท์น่ารู้
:
#ทีฆา
(ยาว,
นาน,
ไกล)
ทีฆา+สิ
#ชาครโต
(ผู้ตื่นอยู่,
คนนอนไม่หลับ)
ชาครนฺต+ส,
ชาครนฺต
แปลง
นฺต
เป็น
นฺตุ
ด้วยสูตรว่า
เสเสสุ
นฺตุว.
(รู
๑๐๘)
= ชาครนฺตุ,
แปลง
นฺตุ
กับ
ส
วิภัตติ
เป็น
โต
ได้บ้าง
ด้วยสูตรว่า
โตติตา
สสฺมึนาสุ.
(รู
๑๐๒)
= ชาคร+โต
รวมสำเร็จรูปเป็น
ชาครโต
แจกปทมาลาเหมือน
คจฺฉนฺต
ศัพท์
#รตฺติ
(ราตรี,
ค่ำคืน)
รตฺติ+สิ
#ทีฆํ
(ยาว,
นาน,
ไกล)
ทีฆ+สิ
#สนฺตสฺส
(ผู้เมื่อยล้า,
เหน็ดเหนื่อย,
อ่อนล้า)
สนฺต+ส
#โยชนํ
(โยชน์,
ถนน,
ระยะทาง)
โยชน+สิ
#ทีโฆ
(ยาว,
นาน,
ไกล)
ทีฆ+สิ
#พาลาน
สํสาโร
เป็นบทสนธิ
มาจาก
พาลานํ
+
สํสาโร
ในเพราะพยัญชนะให้ลบนิคคหิตได้บ้าง
ด้วยสูตรว่า
พฺยญฺชเน
จ.
(รู
๕๔),
พาลานํ
(แก่คนพาล
ท.)
พาล+นํ,
สํสาโร
(การเวียน,
สังสาร,
สังสารวัฏ)
สํสาร+สิ,
ศัพท์อื่นทีคล้ายกัน
เช่น
เอตํ
พุทฺธาน
สาสนํ
(โอวาทปาติโมกข์),
อริยสจฺจาน
ทสฺสนํ
(มงคลสูตร)
เป็นต้น
#สทฺธมฺมํ
(ซึ่งธรรมอันประเสริฐ,
พระสัทธรรม)
สทฺธมฺม+อํ
#อวิชานตํ
(ผู้ไม่รู้แจ้งอยู่
ท.)
น+วิชานนฺต
>
อวิชานนฺต+นํ
แปลง
นตฺ
เป็น
นฺตุ
ด้วยสูตรว่า
เสเสสุ
นฺตุว.
(รู
๑๐๘)
= อวิชานนฺตุ+นํ,
แปลง
นฺตุกับวิภัตติเป็น
ตํ
ได้บ้าง
ด้วยสูตรว่า
นมฺหิ
ตํ
วา.
= อวิชาน+ตํ
รวมสำเร็จรูปเป็น
อวิชานตํ
……………….
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen