โลกนีติปาฬิแปล_๑.๒๕ หมวดบัณฑิต_ทัพพพฤาห่อนรู้รสแกง

#ทัพพีฤาห่อนรู้รสแกง#

๒๕.

ยาวชีวมฺปิ เจ พาโล, ปณฺฑิตํ ปยิรุปาสติ;

น โส ธมฺมํ วิชานาติ, ทพฺพิ สูปรสํ ยถา ฯ

“ ผิว่าคนพาล เข้าไปนั่งใกล้บัณฑิต

แม้ตราบชั่วชีวิตไซร์,

เขาจะรู้แจ้งพระธรรม หามิได้

เหมือนทัพพีไม่รู้จักรสแกง ฉะนั้น.“

(#โลกนีติ หมวดบัณฑิต คาถาที่ ๒๕, #ขุ. ธ. พาลวรรค ๒๕/๑๕, #กวิทัปปณนีติ ๒๑๙)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#ยาวชีวมฺปิ = ยาวชีวํ+อปิ (แม้เพียงไรแห่งชีวิต, แม้ตราบเท่าชีวิต)

#เจ (ผิว่า, ถ้าว่า) นิบาต

#พาโล (คนพาล) พาล+สิ

#ปณฺฑิตํ (ซึ่งบัณฑิต, นักปราชญ์) ปณฺฑิต+อํ

#ปยิรุปาสติ (เข้าไปนั้่งใกล้, รับใช้) ปริ+ย+อุป+อาส+อ+ติ, ภูวาทิ. กัตตุ. ให้ลง ย อามคม หมายความว่า 
ปริ+ย+อุปาสติ แล้วทำ วัณณวิปริยาย คือ การกลับอักษร หรือ สลับอักษร จาก ปริ+ย เป็น ปยิ+ร > ปยิร+อุปาสติ > 
ปริยุปาสติ, ด้วย จ ศัพท์ในสูตรว่า โท ธสฺส จ (รู. ๕๙)

#น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

#โส (นั้น, เขา) ต+สิ สัพพนาม

#ธมฺมํ (ซึ่งธรรม) ธมฺม+อํ

#วิชานาติ (ย่อมรู้แจ้ง) วิ+ญา+นา+ติ, กิยาทิ. กัตตุ.  แปลง ญา เป็น ชา ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า ญาสฺส ชาชํนา. (รู ๕๑๔)

#ทพฺพิ (ทัพพี, ซ้อน) ทพฺพิ+สิ

#สูปรสํ (รสแห่งแกง) สูป+รส > สูปรส+อํ

#ยถา (ฉันใด) นิบาตบอกการเปรียบเทียบ

……………….