โลกนีติปาฬิแปล_๑.๒๔ หมวดบัณฑิต_ผิดที่อาจศรีหมอง

#ผิดที่อาจศรีหมอง#

๒๔.

หํโส มชฺเฌ น กากานํ, สีโห คุนฺนํ น โสภเต;

คทฺรภมชฺเฌ ตุรงฺโค, พาลมชฺเฌ จ ปณฺฑิโต ฯ

“ นกหงส์อยู่ท่ามกลางฝูงกา ย่อมไม่งาม,

ราชสีห์อยู่ท่ามกลางฝูงโค ย่อมไม่งาม,

ม้าตุรังคะอยู่ท่ามกลางฝูงลา ย่อมไม่งาม,

บัณฑิตอยู่ท่ามกลางหมู่คนพาล ย่อมไม่งาม.“

(#โลกนีติ หมวดบัณฑิต คาถาที่ ๒๔, #มหารหนีติ ๔๙, #ธัมมนีติ ๓๖๙, #กวิทัปปณนีติ ๙๓)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#หํโส (หงส์) หํส+สิ, ปุงลิงค์ (ป.) วิ. หนฺติ อทฺธานนฺติ หํโส (สัตว์ที่บินไกล ชื่อว่า หงส์)

#มชฺเฌ (ในท่ามกลาง) มชฺฌ+สฺมึ

#น (ไม่, หามิได้) นิบาต

#กากานํ (แห่งกา ท.) กาก+นํ, ป. วิ. กกติ, กา อิติ สทฺทํ กายตีติ วา กาโก (สัตว์ที่โลเล ชื่อว่า กาก, 
อนึ่ง สัตว์ที่ร้อง กา ๆ ชื่อว่า กาก)

#สีโห (ราชสีห์) สีห+สิ, ป. วิ. สหตีติ สีโห (สัตว์ที่อดทนกล้าหาญ ชื่อว่า สีหะ)

#คุนฺนํ (แห่งโค, วัว ท.) โค+นํ, ป. วิ. คจฺฉตีติ โค (สัตว์ที่ไป ชื่อว่า โค)

โสภเต (ย่อมไม่งาม) สุภ+อ+เต ภูวาทิ. กัตตุ.

#คทฺรภมชฺเฌ (ในท่ามกลางแหงลา ท.) คทฺรภ (ลา) + มชฺฌ > คทฺรภมชฺฌ+สฺมึ,

#ตุรงฺโค (ม้าเร็ว, ม้าแข่ง) ตุรงฺค+สิ, ป. วิ. (ตุรํ คจฺฉตีติ ตุรงฺโค (สัตว์ที่ไปเร็ว ชื่อว่า ตุรงฺค)

#พาลมชฺเฌ (ในท่ามกลางพวกคนพาล) พาล+มชฺฌ > พาลมชฺฌ+สฺมึ, พาล (คนพาล, คนโง่) ป. 
วิ. พลตีติ พาโล (ผู้ใด ย่อมสักว่าหายใจเข้าหายใจออก เหตุนั้น ผู้นั้น ชื่อว่า พาล), 
พาลานํ มชฺโฌ พาลมชฺโฌ (ท่ามแห่งคนพาล ท. ชื่อว่า พาลมชฺโฌ, พาลมัชฌะ) ฉัฏฐีตัปปุริสสมาส.

#จ (ด้วย, และ) นิบาต

#ปณฺฑิโต (ผู้มีปัญญา, นักปราชญ์, บัณฑิต) ปณฺฑิต+สิ

……………….