โลกนีติปาฬิแปล_๓.๗๒ หมวดบัณฑิต / วิถีชีวิตของคนพาล

#วิถีชีวิตของคนพาล#

๗๒.

น สาธุ พลวา พาโล,  สาหสา วินฺทเต ธนํ;

กายสฺส เภทา ทุปฺปญฺโญ, นิรยํ โสปปชฺชติ ฯ

„คนพาลมีอำนาจย่อมไม่เป็นประโยชน์,

คนพาลหาทรัพย์ด้วยวิธีป่าเถื่อน;

คนพาลนั้นเป็นคนไร้ปัญญา,

หลังตายไป เขาจะเข้าถึงนรก.“

(#โลกนีติ หมวดคนพาล คาถาที่ ๗๒ #กวิทัปปณนีติ ๒๑๒)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

#สาธุ (ดี, งาม, เป็นประโยชน์, ยังประโยชน์ให้สำเร็จ) นิบาต

#พลวา (มีกำลัง) พล+วนฺตุ ปัจจัยในตทัสสัตถิตัทธิต > พลวนฺตุ+สิ วิ. พลํ อสฺส อตฺถีติ พลวา. 
(กำลังย่อมมีแก่เขา เหตุนั้น เขา ชื่อว่า เป็นผู้มีกำลัง). แปลง นฺตุ กับ สิ เป็น อา ด้วยสูตรว่า อา สิมฺหิ. (รู ๙๘)

#พาโล (คนพาล, คนโง่) พาล+สิ

#สาหสา (ผลุนผลัน, ร้ายกาจ, ป่าเถื่อน) สาหส+สฺมา

#วินฺทเต (ได้, ประสบ) √วิท-ลาเภ+อ+เต รุธาทิ. กัตตุ. 
(+นิคคหิตอาคม, ในเพราะ ท แปลง อํ เป็น นฺ อันษรที่สุดวรรค ด้วยสูตรว่า วคฺคนฺตํ วา วคฺเค. รู ๔๙)

#ธนํ (ซึ่งทรัพย์) ธน+อํ

#กายสฺส (แห่งกาย) กาย+ส

#เภทา (เพราะการแตก, -ทำลาย) เภท+สฺมา

#ทุปฺปญฺโญ (ไม่มีปัญญา, ไร้ปัญญา) ทุปฺปญฺญ+สิ

#นิรยํ (นรก) นิรย+อํ

#โสปปชฺชติ: ตัดบทเป็น โส+อุปปชฺชติ (คนพาลนั้น+ย่อมเข้าถึง, ไปเกิด), 
โส (...นั้น, เขา) ต+สิ, อุปปชฺชติ (เข้าถึง) อุป+√ปท-คติมฺหิ+ย+ติ ทิวาทิคณะ

……………….