โลกนีติปาฬิแปล_๑.๓๐ หมวดบัณฑิต_คนบ้าบอ ๓ จำพวก

#คนบ้าบอ ๓ จำพวก#

๓๐.

อธนสฺส รสํ ขาทา, อพลสฺส หถา นรา,

อปญฺญสฺส วากฺยกถา, อุมฺมตฺตกสมา อิเม ฯ

“คนไม่มีทรัพย์ ชอบกินของแพง,

คนไม่มีแรง ชอบประลองกำลัง,

คนไม่ปัญญา ชอบพูดจาอวดฉลาด,

คนสามจำพวกนี้ พอๆกับคนบ้า.“

(#โลกนีติ หมวดบัณฑิต คาถาที่ ๓๐, #ธัมมนีติ ๓๒๕, #กวิทัปปณนีติ ๑๐๐)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#อธนสฺส (ของคนไม่มีทรัพย์, คนจน) น+ธน > อธน+ส วิ. นตฺถิ เอตสฺส ธนนฺติ อธโน, ปุริโส. 
(ทรัพย์ ของบุรุษนั้น ย่อมไม่มี เพราะเหตุนั้น บุรุษนั้น ชื่อว่า อธนะ -คนไร้ทรัพย์) 
นนิปาตปุพพบท ฉัฏฐีพหุพพีหิสมาส

#รสํขาทา (การเคี้ยวกินสิ่งมีรส, -ของอร่อย) รส+ขาท > รสํขาท+โย 
(หรือถ้าเป็นอิตถีลิงค์ คงเป็น รสํขาทา+สิ)

#อพลสฺส (ของคนไม่มีแรง, -กำลัง) น+พล > อพล+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส พลนฺติ อพโล, ปุริโส. 
(กำลัง ของบุรุษนั้น ย่อมไม่มี เหตุนั้น บุรุษนั้น ชือว่า อพละ – คนไม่มีกำลัง) 
นนิปาตปุพพบท ฉัฏฐีพหุพพีหิสมาส

#หถา (เบียดเบียน, ต่อสู้, ประลองกำลัง) หถ+โย

#นรา (คน, นรชน ท. ) นร+โย,

#อปฺปญฺญสฺส (คนไม่มีปัญญา) อปฺปญฺญ+ส, วิ. นตฺถิ เอตสฺส ปญฺญาติ อปฺปญฺโญ, ปุริโส. 
(ปัญญา ของบุรุษนั้น ย่อมไม่มี เหตุนั้น บุรุษนั้น ชื่อว่า อัปปญญะ – คนไร้ปัญญา) 
นนิปาตปุพพบท ฉัฏฐีพหุพพีหิสมาส

#กถาวากฺยา (กถาพากย์, สำนวนคำพูด) กถา+วากฺย > กถาวากฺย+โย

#อุมฺมตฺตกสมา (เสมอกับคนบ้า, พอๆกับคนบ้า) อุมฺมตฺตก+สม > อุมฺมตฺตกสม+โย

อิเม (เหล่านี้) อิม+โย สัพพนาม

……………….