โลกนีติปาฬิแปล_๒.๔๔ หมวดคนดี / คนดีมีน้ำใจ

#คนดีมีน้ำใจ#

๔๔.

ยถาปิ ปนสา ปกฺกา, พหิ กณฺฑกเมว จ;

อนฺโต อมตสมฺปนฺนา, เอวํ สุชนหทยา ฯ

“ขนุนสุก ข้างนอกมีหนามขรุขระ,

แต่ข้างในมีรสหวานอร่อยชื่นใจ ฉันใด,

คนดีมีน้ำใจ ก็ย่อมเป็นฉันนั้น.“

(#โลกนีติ หมวดคนดี คาถาที่ ๔๔, #กวิทัปปณนีติ ๒๒๕)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#ยถาปิ (แม้ฉันใด) นิบาตบอกอุปมา

#ปนสา (ขนุน ท.) ปนส+โย

#ปกฺกา (สุก, แห้ง) ปกฺก+โย, ในกวิทัปปณนีติ เป็น ปนสปกฺกา แปลว่า ขนุนสุก. 
ส่วนในตันฉบับฉัฏฐสังคายนา เป็น ปนสาปกฺกา น่าจะแยกเป็น ปนสา ปกฺกา ดูจะเหมาะสมกว่า.

#พหิ (ภายนอก) นิบาตลงในอรรถสัตตมีวิภัตติ

#กณฺฑกเมว เป็นสนธิ แยกเป็น กณฺฑกํ+เอว (หนามเท่านั้น, หนามล้วน, มีแต่หนาม) 
ส่วนในกวิทัปปณนีติ เป็น กณฺฏกเมว เป็นสนธิ แยกเป็น กณฺฏกํ+เอว. อันที่จริง กณฺฑก, 
กณฺฏก มีความแตกต่างกันดังนี้ กณฺฑ, กณฺฑก หมายถึง ปล้อง; ลูกศร; ภาค; หมวด; ตอน; โอกาส; ลำต้น; ฤดู. 
ส่วน กณฺฏ, กณฺฏก หมายถึง หนาม, กระดูก, ก้างปลา, ข้าศึก, ศัตรู, อุปสรรรถ. (คำแปลจากพจนานุกรมบาลี-ไทย)

#จ (ด้วย, และ) นิบาตบท

#อนฺโต (ภายใน, ที่สุด) นิบาตลงในอรรถสัตตมีวิภัตติ

#อมตสมฺปนฺนา (ถึงพร้อมด้วยอมตรส, มีรสหวานชื่นใจ) อมต+สมฺปนฺน > อมตสมฺปนฺน+โย, 
คำว่า อมต แปลว่า ความไม่ตาย, พระนิพพาน. แต่ในที่นี้ขนุนซึ่งมีรสเป็นอมตะ.

#เอวํ (ฉันนั้น) นิบาตบอกอุปไมย

#สุชนหทยา (ใจของคนดี, น้ำใจของคนดี, คนดีมีน้ำใจ) สุชน+หทย > สุชนหทย+โย

……………….