โลกนีติปาฬิแปล_๒.๔๓ หมวดคนดี / ใจคนชั่วเหมือนมะเดื่อสุก

#ใจคนชั่วเหมือนมะเดื่อสุก#

๔๓.

ยถา อุทุมฺพรปกฺกา, พหิรตฺตกเมว จ;

อนฺโต กิมีหิ สมฺปุณฺณา, เอวํ ทุชฺชนหทฺทยา ฯ

“มะเดื่อสุก ภายนอกดูมีสีแดงสดใส,

แต่ภายในเต็มด้วยหนอน ฉันใด,

ใจของทุรชนคนชั่ว ก็ย่อมเป็นฉันนั้น.”

(#โลกนีติ หมวดคนดี คาถาที่ ๔๓, #กวิทัปปณนีติ ๒๑๘, ๒๒๕)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#ยถา (ฉันใด) เป็นนิบาตบอกอุปมา

#อุทุมฺพรปกฺกา (มะเดื่อสุก) อุทุมฺพร (ผลมะเดื่อ) +ปกฺก (สุก, แห้ง) > อุทุมฺพรปกฺก+โย 
แปลง โย เป็น อา ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า สพฺพโยนีนมาเอ. (รู ๖๙)

#พหิรตฺตกา (ภายนอกสีแดง, มีสีแดงภายนอก) พหิ (ภายนอก) +รตฺตก (สีแดงเรื่อ) > พหิรตฺตกา+โย

#เอว (นั้นเทียว) เป็นนิบาต #จ (ด้วย, และ) เป็นนิบาต, เอว จ (ด้วยนั่นเทียว)

#อนฺโต (ภายใน) นิบาต

#กิมีหิ (ด้วยหนอน ท.) กิมิ+หิ

สมฺปุณฺณา (เต็มพร้อม, เต็มเอียด) สํ+√ปูร+ต > สมฺปุณฺณ+โย, 
ส่วนในกวิทัปปณนีติ เป็น อนฺโตกิมิลสมฺปุณฺณา (ภายในเต็มด้วยหมู่หนอน)

#เอวํ (ฉันนั้น) เป็นนิบาตบอกอุปไมย

#ทุชฺชนหทฺทยา, ทุชฺชนหทยา (ใจของคนพาล, น้ำใจของทุรชน ท.) ทุชฺชนหทย+โย, 
เป็นคำสมาส มาจาก ทุชฺชน (คนชั่ว, คนพาล, ทุรชน) +หทย (หัวใจ, จิตใจ, น้ำใจ)

……………….