โลกนีติปาฬิแปล_๕.๑๐๓ หมวดหญิง / ช้างเท้าหน้า ช้างเท้าหลัง

#ช้างเท้าหน้า-ช้างเท้าหลัง#
๑๐๓.
ปตินา ชนิโต โภโค, อิตฺถิยาว สํโคปิโต;
ปุริโสว หิ ปธาโน, อิตฺถี สุตฺตํว สูจิยาฯ

“โภคสมบัติอันสามีหามาได้แล้ว,
ภริยานั้นเทียวต้องเก็บรักษาให้ดี,
ที่แท้ ผู้ชายนั้นเทียวเป็นผู้นำ(ครอบครัว),
ส่วนผู้หญิงเป็นดุจด้ายร้อยเข็มไว้ ฉะนั้น.“

(#โลกนีติ หมวดหญิง คาถาที่ ๑๐๓)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

คาถานี้ แบ่งเป็น  ๓ ประโยค หรือ ๔ ประโยค อาจแปลพอเป็นตัวอย่างแก่นักศึกษาใหม่ ดังนี้.

๑.) ปตินา ชนิโต โภโค,

โภโค อ. สมบัติ ปตินา อันสามี ให้เกิดขึ้นแล้ว, หรือ โภโค อ. โภคะ ชนิโต เกิดแล้ว สมินา เพราะสามี.

๒.) อิตฺถิยาว สํโคปิโต.

โภโค (อ. สมบัติ) อิตฺถิยา เอว อันหญิงนั่นเทียว สํโคปิโต รักษาไว้แล้วด้วยดี.

แปลรวมเอาความว่า : สามีเป็นผู้แสวงหาทรัพย์ ภริยานั้นแหละต้องรักษาไว้ให้ดี.
หรืออาจพูดว่า การหาทรัพย์เป็นหน้าที่ขอสามี, การเก็บรักษาไว้ให้ดีเป็นหน้าที่ของภริยา.

๓.) ปุริโสว หิ ปธาโน,

หิ จริงอยู่ ปุริโส เอว อ. บุรุษนั่นเทียว ปธาโน เป็นหัวหน้า (โหติ) ย่อมเป็น, อิต

๔.) อิตฺถี สุตฺตํว สูจิยา.

อิตฺถี อ. หญิง สุตฺตํ อิว เป็นดุจด้าย สูจิยา แห่งเข็ม (โหติ) ย่อมเป็น.

แปลรวมเอาความว่า: ที่แท้ ผู้ชายนั่นเทียว เป็นประธาน, ส่วนผู้หญิงเป็นดุจด้ายสำหรับเข็ม.



#ปตินา (เจ้านาย, สามี) ปติ+นา
#ชนิโต (เกิดแล้ว) ชน+อิ+ต > ชนิต+สิ, ชน ธาตุเป็น อกัมมธาตุ
#โภโค (เครื่องใช้สอย, โภคะ, สมบัติ) โภค+สิ
#อิตฺถิยาว (อันสตรีนั้นเทียว) อิตฺถิยา+เอว, อิตฺถี+นา = อิตฺถิยา (อันหญิง), เอว (นั่นเทียว, เท่านั้น) นิบาตบท
#สํโคปิโต (รักษา-, คุ้มครอง-ไว้แล้วด้วยดี) สํ+คุป+อิ+ต > สํโคปิต+สิ, ต้นฉบับเป็น สํโคปฺปิโต (ไม่น่าจะซ้อน ปฺ)
#ปุริโสว (บุรุษเท่านั้น, ผู้ชายนั่นเทียว) ปุริโส+เอว
#หิ (จริงอยู่, ที่แท้) นิบาตบท
#ปธาโน (ประธาน, หัวหน้า, ผู้นำ) ปธาน+สิ
#อิตฺถี (หญิง​, สตรี) อิตฺถี+สิ
#สุตฺตํว (ดุจด้าย,​ เสมือนเชือกด้าย) สุตฺตํ+อิว
#สูจิยา (แห่งเข็ม, เข็มเย็บผ้า, -เย็บกระสอบ, หมุด, ลิ่ม) สูจิ+ส, อิต.


ขอนำบาฬีและคำแปลจาก โลกนีติไตรพากย์ ซึ่งคิดว่าน่าสนใจ มาประกอบไว้เพื่อการศึกษา ดังนี้.

ปตินา ชนิตํ โภคํ, อิตฺถิยา ว สุคุตฺตนํ;
ปุริโส ว หิ ปฏฺฐาโน, อิตฺถี สูจิสุตฺตํ ยถาฯ

ทรัพย์เกิดผลโดยสามี
การรักษาไว้ดีโดยภริยา
ชายจึงเป็นมูลเดิม
หญิงเหมือนด้ายร้อยเข็ม.

……………….