โลกนีติปาฬิแปล_๖.๑๓๔ หมวดราชา / สิ่งที่ข้าเฝ้าไม่ควรทำ

#สิ่งที่ข้าเฝ้าไม่ควรทำ#
๑๓๔.
น รญฺญา สมกํ ภุญฺเช, กามโภคํ กุทาจนํ;
อากปฺปํ รสภุตฺติํ วา, มาลา คนฺธวิเลปนํ;
วตฺถํ สพฺพอลงฺการํ, น รญฺญา สทิสํ กเรฯ

“ข้าเฝ้าไม่ควรใช้สอยสิ่งของเครื่องใช้
ที่งดงามเสมอกับพระราชา ในกาลไหน ๆ 
ไม่ควรทำอากัปกริยาเลียนแบบ
ไม่ควรเสวยภัตมีรสเหมือนกัน
ไม่ควรทัดทรงมาลา ลูบไล้ของหอมเหมือนกัน
และไม่ควรสวมเสื้อผ้าและสิ่งประดับ
ทั้งปวงเหมือนกันกับพระราชา.“

(#โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๓๔, #ธัมมนีติ ๒๙๑ #กวิทัปปณนีติ ๒๖๖, #ขุ. ชา ๒๘/๙๖๑)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ
#รญฺญา (ด้วยพระราชา, กับพระราชา) ราช+นา
#สมกํ (เสมอ, สมกัน) สมก+อํ
#ภุญฺเช (พึงรัปทาน, ทาน, บริโภค, เสวย) √ภุช+อ+เอยฺย รุธาทิคณะ กัตตุวาจาก
#กามโภคํ (บริโภคกาม, เครื่องใช้สอยที่น่าใคร่) กาม+โภค > กามโภค+อํ
#กุทาจนํ (ในกาลไหน ๆ, ในกาลบางคราว) กึ+ทาจนํ อัพยยศัพท์
#อากปฺปํ (อากัปปกิริยา, แสดงท่าทาง, -อาการ) อากปฺป+อํ
#รสภุตฺตึ (การบริโภคอาหาร, การเสพรส) รสภุตฺต+อํ, กวิทัปปณนีติ เป็น รสภุตฺตํ
#วา (หรือ, หรือว่า) นิบาต
#มาลาคนฺธวิเลปนํ (ทัดทรงดอกไม้-ลูบไล้ของหอม) มาลาคนฺธวิเลปน+อํ
#วตฺถํ (เสื้อผ้า) วตฺถ+อํ
สพฺพมลงฺการํ = สพฺพํ+อลงฺการํ (เครื่องประดับทุกอย่าง) สพฺพ+อํ = สพฺพํ (ทุกอย่าง), อลงฺการ+อํ = อลงฺการํ (ซึ่งเครื่องประดับ)
#สทิสํ (เช่นกัน, เสมอกัน) สทิส+อํ
#กเร (พึงกระทำ) √กร+อ+เอยฺย ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก (ถ้าเป็น กร+โอ+เอยฺย ตนาทิคณะ กัตตุวาจก)

……………….