กวิทัปปณนีติแปล_๑๗. หนึ่งบัณฑิตดีกว่าพาลตั้งพัน

#หนี่งบัณฑิตดีกว่าพาลตั้งพัน#
๑๗.
ปณฺฑิเต จ คุณา สพฺเพ, มูฬฺเห โทสา หิ เกวลํ;
ตสฺมา มูฬฺหสหสฺเสสุ, ปญฺโญ เอโก วิเสสิยเตฯ

"คุณทั้งหลายทั้งปวง ย่อมมีในบัณฑิต
ส่วนโทษทั้งหลายล้วน ย่อมมีในคนพาล
เพราะฉะนั้น ในคนพาล ๑๐๐๐ คน
บัณฑิตผู้มีปัญญาคนเดียว ย่อมประเสริฐกว่า.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๑๗, #จาณักยนีติ ๔)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#ปณฺฑิเต (ในบัณฑิต, ในนักปราชญ์) ปณฺฑิต+สฺมึ
#จ (ก็) นิบาตบท
#คุณา (คุณ ท.) คุณ+โย
#สพฺเพ (ทั้งปวง) สพฺพ+โย สัพพนาม
#มูฬฺเห (ในคนหลงงมงาย, คนพาล) มูฬฺห+สฺมึ
#โทสา (โทษ, สิ่งไม่ดี ท.) โทส+โย
#หิ  (ที่แท้, จริงอยู่) นิบาต
#เกวลํ (ล้วน, อย่างเดียว) เกวล+อํ
#ตสฺมา (เพราะเหตุนั้น) ต+สฺมา สัพพนาม
#มูฬฺหสหสฺเสสุ (ในพันแห่งคนพาล ท., ในคนพาลหนึ่งพันคน)  พาล+สหสฺส > พาลสหสฺส+สุ
#ปญฺโญ (ผู้มีปัญญา) ปญฺญ+สิ, ถ้า ปญฺญา (อิตลิงค์) แปลว่า ปัญญา, ความรู้. แต่ถ้า ปญฺโญ (ปุงลิงค์) แปลว่า ผู้มีปัญญา, ผู้มีความรู้. วิ. (วิเคราะห์ว่า) ปญฺญา อสฺส อตฺถีติ ปญฺโญ. (ปัญญา ของเขามีอยู่ เหตุนั้น เขา ชื่อว่า ปัญญะ, หรือ ผู้มีปัญญา ชื่อว่า ปัญญะ) 
#เอโก (คนเดียว, ผู้เดียว) เอก+สิ สังขยาวิเสสนสัพพนาม
#วิเสสิยเต (ถูกให้พิเศษ, ถูกทำให้แปลกกัน) วิ+√สิส+เณ+อิ+ย+เต จุราทิ. เหตุกัมม.

……………….