กวิทัปปณนีติแปล_๑๘. คนพาลฤาจะเทียบบัณฑิต

#คนพาลฤาจะเทียบบัณฑิต#
๑๘.
พาลา อิสฺสนฺติ ทุมฺเมธา, คุณี นิทฺโทสการิโน;
ครุโก ปณฺฑิโต เอตส-มิสฺสํ เตหฺยวิทฺวา สโมฯ

„พวกคนพาลขาดปัญญา ย่อมริษยา
คนดีมีคุณ ผู้มีปกติทำแต่สิ่งที่ไม่มีโทษ,
อันว่าบัณฑิต ย่อมเป็นคนหนักแน่น,
คนพาลฤาจะเทียบกับท่านเหล่านั้นได้.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๑๘)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#พาลา (คนโง่, คนพาล ท.) พาล+โย
#อิสฺสนฺติ (ริษยา, อิสสา) √อิสฺส+อ+อนฺติ ภูวาทิ. กัตตุ.
#ทุมฺเมธา (คนไม่มีปัญญา, คนขาดปัญญา) ทุ+เมธา > ทุมฺเมธ+โย
#คุณี (ผู้มีคุณ, คนดี ท.) คุณี+โย
#นิทฺโทสการิโน (ผู้ไม่ก่อความคิด, ผู้มีปกติทำสิ่งปราศจากโทษ) นิทฺโทส+การี > นิทฺโทสการี+โย
#ครุโก (ผู้มีความหนักแน่น, ผู้ควรเคารพ) ครุก+สิ
#ปณฺฑิโต (บัณฑิต, ผู้มีปัญญา, นักปราชญ์) ปณฺฑิต+สิ
#เอตส-มิสฺสํ (?) ศัพท์นี้ยังคิดไม่ออกครับ ขอฝากท่านผู้รู้ช่วยคิดและชี้แนะด้วยครับ.
#เตหฺยวิทฺวา ตัดบทเป็น เตหิ (....เหลานั้น)+อวิทฺวา (คนไม่มีปัญญา,​ คนพาล) น+วิทฺว > อวิทฺว+สิ = อวิทฺวา, แปลง สิ เป็น อา. ตามนัยอภิธาน. ฏีกา คาถา ๒๒๘.
#สโม (เสมอ, สม) สม+สิ

……………….