ปทรูปสิทธิ_๒.๓ นามกัณฑ์_นปุงสกลิงค์

นปุํสกลิงฺค

อถ นปุํสกลิงฺคานิ วุจฺจนฺเต.

อการนฺโต นปุํสกลิงฺโค จิตฺตสทฺโท.

ปุเร วิย สฺยาทฺยุปฺปตฺติ, “จิตฺต สิ” อิตีธ—

“นปุํสเกหิ, อโต นิจฺจ”นฺติ จ วตฺตเต.

๑๙๕. สึ.

สิ, อํอิติ ทฺวิปทมิทํ. อการนฺเตหิ นปุํสกลิงฺเคหิ ปรสฺส สิวจนสฺส อํ โหติ นิจฺจํ. สรโลปปกติภาวาทิ, จิตฺตํ.

พหุวจเน “โยนํ นิ นปุํสเกหี”ติ วตฺตเต.

๑๙๖. อโต นิจฺจํ.

อการนฺเตหิ นปุํสกลิงฺเคหิ โยนํ นิจฺจํ นิ โหติ.

“สพฺพโยนีนมาเอ”ติ นิสฺส วา อากาโร. อญฺญตฺถ “โยสุ กต”อิจฺจาทินา ทีโฆ. จิตฺตา จิตฺตานิ.

โยนํ นิภาเว จาเอตฺเต, สิทฺเธปิ อวิเสสโต;

“อโต นิจฺจ”นฺติ อารมฺภา, อาเอตฺตํ กฺวจิเทวิธ.

อาลปเน คโลโป. เห จิตฺต, เห จิตฺตา จิตฺตานิ, ทุติยายํ นิสฺส วิกปฺเปเนกาโร. จิตฺตํ, จิตฺเต จิตฺตานิ.

เสสํ ปุริสสทฺเทน สมํ.

เอวมญฺญานิปิ—

ปุญฺญปาป ผล รูป สาธนํ,

โสต ฆาน สุข ทุกฺข การณํ;

ทาน สีล ธน ฌาน โลจนํ,

มูล กูล พล ชาลมงฺคลํ.

นฬิน ลิงฺค มุข’งฺค ชล’มฺพุชํ,

ปุลิน ธญฺญหิรญฺญปทา’มตํ;

ปทุม ปณฺณ สุสาน วนา’ยุธํ,

หทย จีวร วตฺถ กุลิ’นฺทฺริยํ.

นยน วทน ยาโน’ทาน โสปาน ปานํ,

ภวน ภุวน โลหา’ลาต ตุณฺฑ’ณฺฑ ปีฐํ;

กรณ มรณ ญาณา’รมฺมณา’รญฺญตาณํ,

จรณ นคร ตีรจฺฉตฺต ฉิทฺโท’ทกานิ—

อิจฺจาทีนิ.

กมฺมสทฺทสฺส ตติเยกวจนาทีสุ รูปเภโท.

กมฺมํ, กมฺมา กมฺมานิ, เห กมฺม, เห กมฺมา กมฺมานิ, กมฺมํ, กมฺเมกมฺมานิ.

“วา, อุ, นามฺหิ, จา”ติ จ วตฺตเต.

๑๙๗. อ กมฺมนฺตสฺส จ.

กมฺมสทฺทนฺตสฺส อุการอการาเทสา โหนฺติ วา นามฺหิ วิภตฺติมฺหิ.

อนฺตคฺคหเณน ถามทฺธาทีนมนฺตสฺสปิ อุตฺตํ.

จสทฺทคฺคหเณน ยุว มฆวานมนฺตสฺส อา โหติ กฺวจิ นา สุอิจฺเจเตสุ.

กมฺมุนา กมฺมนา กมฺเมน วา, กมฺเมหิ กมฺเมภิ.

สสฺมาสุ “อุ นามฺหิ จา”ติ เอตฺถ จสทฺเทน ปุมกมฺมถามนฺตสฺส จุกาโร วา, สสฺมาสูติ อุตฺตํ.

กมฺมุโน กมฺมสฺส, กมฺมานํ, กมฺมุนา กมฺมา กมฺมมฺหา กมฺมสฺมา, กมฺเมหิ กมฺเมภิ, กมฺมุโน กมฺมสฺส, กมฺมานํ.

สฺมึวจเน “พฺรหฺมโต ตุ สฺมึนี”ติ เอตฺถ ตุสทฺเทน กฺวจิ นิ โหติ. กมฺมนิ กมฺเม กมฺมมฺหิ กมฺมสฺมึ, กมฺเมสุ.

เอวํ ถามุนา ถาเมน ถามสา วา, ถามุโน ถามสฺส, ถามุนา ถามา. อทฺธุนา, อทฺธุโน อิจฺจาทิ ปุริมสมํ.

คุณวนฺตุ สิ, “สวิภตฺติสฺส, นฺตุสฺส, สิมฺหี”ติ จ วตฺตเต.

๑๙๘. อํ นปุํสเก.

นปุํสเก วตฺตมานสฺส ลิงฺคสฺส สมฺพนฺธิโน นฺตุปฺปจฺจยสฺส สวิภตฺติสฺส อํ โหติ สิมฺหิ วิภตฺติมฺหิ.

คุณวํ จิตฺตํ. โยมฺหิ “นฺตุสฺสนฺโต โยสุ จา”ติ อตฺตํ, อิกาโร จ. คุณวนฺติ, คุณวนฺตานิ,

เสสํ เญยฺยํ.

คจฺฉนฺต สิ, “สิมฺหิ คจฺฉนฺตาทีนํ นฺตสทฺโท อ”มิติ อํ. คจฺฉํ คจฺฉนฺตํ, คจฺฉนฺตา คจฺฉนฺตานิ.

อการนฺตํ.

อาการนฺโต นปุํสกลิงฺโค อสฺสทฺธาสทฺโท.

“อสฺสทฺธา”อิติ ฐิเต—

“สมาสสฺสา”ติ อธิกิจฺจ “สโร รสฺโส นปุํสเก”ติ สมาสนฺตสฺส รสฺสตฺตํ,

สมาสตฺตา นามพฺยปเทโส, สฺยาทฺยุปฺปตฺติ. เสสํ จิตฺตสมํ.

อสฺสทฺธํ กุลํ, อสฺสทฺธา อสฺสทฺธานิ กุลานิ อิจฺจาทิ.

ตถา มุขนาสิกาสทฺโท. ตสฺส ทฺวนฺเทกตฺตา สพฺพตฺเถกวจนเมว. มุขนาสิกํ, เห มุขนาสิก, มุขนาสิกํ, มุขนาสิเกน อิจฺจาทิ.

อาการนฺตํ.

อิการนฺโต นปุํสกลิงฺโค อฏฺฐิสทฺโท.

สฺยาทฺยุปฺปตฺติ, สิโลโป, อฏฺฐิ.

“วา”ติ วตฺตเต.

๑๙๙. โยนํ นิ นปุํสเกหิ.

นปุํสกลิงฺเคหิ ปเรสํ สพฺเพสํ โยนํ นิ โหติ วา.

อฏฺฐีนิ, อญฺญตฺถ นิจฺจํ โยโลโป, ทีโฆ จ, อฏฺฐี, ตถา เห อฏฺฐิ, เห อฏฺฐี อฏฺฐีนิ, อฏฺฐึ, อฏฺฐี อฏฺฐีนิ, อฏฺฐินา อิจฺจาทิ อคฺคิสทฺทสมํ.

เอวํ สตฺถิ ทธิ วาริ อกฺขิ อจฺฉิ อจฺจิ อิจฺจาทีนิ.

อิการนฺตํ.

อีการนฺโต นปุํสกลิงฺโค สุขการีสทฺโท.

“สุขภารี สิ” อิตีธ อนปุํสกตฺตาภาวา สิสฺมิมฺปิ “อโฆ รสฺส”มิจฺจาทินา รสฺสตฺตํ, สิโลโป. สุขการิ ทานํ, สุขการี สุขการีนิ, เห สุขการิ, เห สุขการี เห สุขการีนิ, สุขการินํ สุขการึ, สุขการี สุขการีนิ.

เสสํ ทณฺฑีสทฺทสมํ. เอวํ สีฆยายีอาทีนิ.

อีการนฺตํ.

อุการนฺโต นปุํสกลิงฺโค อายุสทฺโท. ตสฺส อฏฺฐิสทฺทสฺเสว รูปนโย.

อายุ, อายู อายูนิ, เห อายุ, เห อายู เห อายูนิ, อายุํ, อายู อายูนิ, อายุนา อายุสาติ มโนคณาทิตฺตา สิทฺธํ. อายูหิ อายูภิ, อายุโน อายุสฺส, อายูนมิจฺจาทิ.

เอวํ จกฺขุ วสุ ธนุ ทารุ ติปุ มธุ หิงฺคุ สิคฺคุ วตฺถุ มตฺถุ ชตุ อมฺพุ อสฺสุอาทีนิ.

อุการนฺตํ.

อูการนฺโต นปุํสกลิงฺโค โคตฺรภูสทฺโท.

โคตฺรภู สิ, นปุํสกตฺตา รสฺสตฺตํ, สิโลโป. โคตฺรภุ จิตฺตํ, โคตฺรภูโคตฺรภูนิ, เห โคตฺรภุ, เห โคตฺรภู เห โคตฺรภูนิ, โคตฺรภุํ, โคตฺรภู โคตฺรภูนิ, โคตฺรภุนา อิจฺจาทิ ปุลฺลิงฺเค อภิภูสทฺทสมํ.

เอวํ อภิภู สยมฺภู ธมฺมญฺญูอาทีนิ.

อูการนฺตํ.

โอการนฺโต นปุํสกลิงฺโค จิตฺตโคสทฺโท.

“จิตฺตา คาโว อสฺส กุลสฺสา”ติ อตฺเถ พหุพฺพีหิสมาเส กเต “สโร รสฺโส นปุํสเก”ติ โอการสฺส ฐานปฺปยตนาสนฺนตฺตา รสฺสตฺตมุกาโร, สฺยาทฺยุปฺปตฺติ, สิโลโป. จิตฺตคุ กุลํ, จิตฺตคู จิตฺตคูนิ อิจฺจาทิ อายุสทฺทสมํ.

โอการนฺตํ.

จิตฺตํ กมฺมญฺจ อสฺสทฺธ-มถฏฺฐิ สุขการิ จ;

อายุ โคตฺรภู ธมฺมญฺญู, จิตฺตคูติ นปุํสเก.

นปุํสกลิงฺคํ นิฏฺฐิตํ.