#พี่งคนตามเหตุการณ์#
๕๔.
สงฺคาเม สูรมิจฺฉนฺติ, มนฺตีสุ อกูตูหลํ;
ปิยญฺจ อนฺนปาเนสุ, อตฺเถ ชาเต จ ปณฺฑิตํ ฯ
“ยามมีสงคราม ต้องการคนกล้า,
ยามปรึกษา ต้องการคนไม่ตื่นเต้น,
ยามมีข้าวและน้ำ ต้องการคนที่รัก,
ยามคดีเกิดขึ้น ต้องการคนมีปัญญา.“
(#โลกนีติ หมวดคนดี คาถาที่ ๕๔, #สูรัสสตีนีติ ๓๕, #กวิทัปปณีติ ๒๗)
……………….
ศัพท์น่ารู้ :
#สงฺคาเม (ในเวลาสงคราม, ในการต่อสู้) สงฺคาม+สฺมุ, ส่วนสูรัสสตีนีติ และกวิทัปปณนีติ
เป็น อุกฺกฏฺเฐ (อุกฤษฏ์, เลิศ, ประเสริฐ, สูงยิ่ง) อุกฺกฏฺฐ+สฺมึ (คงจะหมายถึงในยามฉุกเฉิน).
เป็น อุกฺกฏฺเฐ (อุกฤษฏ์, เลิศ, ประเสริฐ, สูงยิ่ง) อุกฺกฏฺฐ+สฺมึ (คงจะหมายถึงในยามฉุกเฉิน).
#สูรมิจฺฉนฺติ ตัดบทเป็น สูรํ+อิจฺฉนฺติ (แปลว่า: ชนา ชน ท. อิจฺฉนฺติ ย่อมปรารถนา สูรํ ซึ่งคนกล้าหาญ)
#สูรํ (ซึ่งคนกล้า) สูร+อํ
#อิจฺฉนฺติ (ย่อมปรารถนา, ต้องการ, ประสงค์, มุ่งมาย) √อิสุ+อ+อนฺติ แปลงที่สุดธาตุแห่ง อิสุ และ
ยมุ ธาตุเป็น จฺฉ ด้วยสูตรว่า อิสุยมูนมนฺโต จฺโฉ วา. (รู ๔๗๖)
ยมุ ธาตุเป็น จฺฉ ด้วยสูตรว่า อิสุยมูนมนฺโต จฺโฉ วา. (รู ๔๗๖)
#มนฺตีสุ (ในผู้มีความคิด ท., ที่ปรึกษา, อำมาตย์) มนฺตี+สุ (คำนี้น่าจะเป็นคุณนามมากว่า
ในที่นี้แปลเป็นนาม เพื่อเอาความ)
ในที่นี้แปลเป็นนาม เพื่อเอาความ)
#อกุตูหลํ (ความไม่โกลาหล, ไม่อึกกะทึก, คนไม่ตระหนกตกใจ, ไม่ตื่นเต้น) อกุตูหล+อํ
ปิยญฺจ ตัดบทเป็น ปิยํ+จ (คนรัก, ผู้เป็นที่รัก+ด้วย)
#อนฺนปานมฺหิ (ในข้าวและน้ำ, ในการกินและดื่ม) อนฺน (ข้าว) + ปาน (น้ำดื่ม) > อนฺนปาน+สฺมึ
#อตฺเถ ชาเต จ ปณฺฑิตํ (และเมื่อความต้องการเกิดแล้ว หรือ ประโยชน์เกิดแล้ว ชน ท.
ย่อมปรารถนา ซึ่งบัณฑิต), อตฺถ+สฺมึ = อตฺเถ แปลว่า ความต้องการ, ประโยชน์, คดีความ.
ชาต+สฺมึ = ชาเต แปล เกิดแล้ว. ปณฺฑิต+อํ = ปณฺฑิตํ แปลว่า ซึ่งบัณฑิต, ผู้รู้, คนมีปัญญา.
ย่อมปรารถนา ซึ่งบัณฑิต), อตฺถ+สฺมึ = อตฺเถ แปลว่า ความต้องการ, ประโยชน์, คดีความ.
ชาต+สฺมึ = ชาเต แปล เกิดแล้ว. ปณฺฑิต+อํ = ปณฺฑิตํ แปลว่า ซึ่งบัณฑิต, ผู้รู้, คนมีปัญญา.
……………….
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen