โลกนีติปาฬิแปล_๓.๗๘ หมวดคนพาล / วิธีครองใจคนทุกระดับ

#วิธีครองใจคนทุกระดับ#
๗๘.
ลุทฺธํ อตฺเถน คณฺเหยฺย, ถทฺธํ อญฺชลิกมฺมุนา;
ฉนฺทานุวตฺติยา มูฬฺหํ, ยถาภูเตน ปณฺฑิตํฯ

„ ครองใจคนขี้โลภด้วยให้ทรัพย์
ครองใจคนแข็งกระด้างด้วยการอ่อนโยน
ครองใจคนหลงด้วยคอยตามใจ
ครองใจคนมีปัญญาด้วยความเป็นจริง“.

(#โลกนีติ หมวดคนพาล คาถาที่ ๗๘, #มหารหนีติ ๑๔๘, #ธัมมนีติ ๑๐๑, #กวิทัปปณนีติ ๒๑๗)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#ลุทฺธํ (คนโลภ, มักมาก, คนราคจริต) ลุภ+ต > ลุทฺธ+อํ, แปลง ต เป็น ธ, แปลงที่สุดธาตุเป็น ทฺ.
#อตฺเถน (ทรัพย์, ประโยชน์, ต้องการ, เนื้อความ, อรรถะ) อตฺถ+นา
#คณฺเหยฺย: (จับ, ถือ, ยึด, ชนะ, ครอง) √คห+ณฺหา+เอยฺย กัตตุวาจก คหาทิคณะ ลง ณฺหา ปัจจัย ด้วยสูตรว่า คหาทิโต ปฺปณฺหา. (รู ๕๑๗), ลบ ห ด้วยสูตรว่า หโลโป ณฺหามฺหิ. (รู ๕๑๘) = ค+ณฺหา+เอยฺย
#ถทฺธํ (คนกระด้าง, แข็ง, หยาบ, คนโทสจริต) ถทฺธ+อํ
อญฺชถิกมฺมุนา (ด้วยการทำอัญชลี, -นอบน้อม, -อ่อนโยน) อญฺชลิ+กมฺม > อญฺชลิกมฺม+นา, แปลงสระที่สุดแห่ง กมฺม ศัพท์เป็น อุ ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า อ กมฺมนฺตสฺส จ. (รู ๑๙๗)
#ฉนฺทานุวตฺติยา: (คล้อยตามความประสงค์, -ต้องการ, -ฉันทะ, -ตามใจ) ฉนฺท+อนุวตฺติ > ฉนฺทานุวตฺติ+นา
#มูฬฺหํ: (คนหลง, ซื่อบื้อ, คนงมงาย, คนโมหจริต) มูฬห+อํ
#ยถาภูเตน: (ตามความเป็นจริง) ยถา+ภูต > ยถาภูต+นา
#ปณฺฑิตํ: (คนฉลาด, คนมีปัญญา, บัณฑิต) ปณฺฑิต+อํ

.......ส่วนในธัมมนีติ คาถา ๑๐๑ มีข้อความเหมือนกัน ต่างกันเพียงเป็นบทสนธิ คือ แปลง นิคคหิต เป็น ม อักษร เท่านั้น ดังนี้.

ลุทฺธมตฺเถน คณฺเหยฺย, ถทฺธมญฺชถิกมฺมุนา;
ฉนฺทานุวตฺติยา มุฬฺหํ, ยถาภูเตน ปณฺฑิตํฯ

„ผูกใจคนโลภด้วยให้ทรัพย์,
ผูกใจคนแข็งกระด้างด้วยการอ่อนโยน;
ผูกใจคนหลงด้วยคล้อยตามความประสงค์,
ผูกใจคนมีปัญญาตามความเป็นจริง“.

พาลทุชฺชนกณฺโฑ นิฎฺฐิโตฯ
จบ พาลทุชชนกัณฑ์ หมวดว่าด้วยคนพาล ซึ่งเป็นกัณฑ์ที่ ๓ในโลกนีติ, ต่อไปจะได้ขึ้นกัณฑ์ที่ ๔ คือ มิตตกัณฑ์ หมวดว่าด้วยมิตร เป็นลำดับต่อไป.

……………….