โลกนีติปาฬิแปล_๕.๑๐๑ หมวดหญิง / วิธีปราบคน

#วิธีปราบคน#
๑๐๑.
ทุชฺชนํ ปหารา ทเม, มิตฺตํ ทเม อภาณิกา;
อิตฺถิญฺจ พฺยสนา ทเม, ราคินํ อปฺปโภชนาฯ

“ปราบทุรชน โดยการโปยตี,
ปราบมิตร โดยการไม่พูดด้วย,
ปราบหญิง โดยให้รับความวิบัติ,
ปราบคนมีราคะ ด้วยการจำกัดอาหาร.“

(#โลกนีติ หมวดหญิง คาถาที่ ๑๐๑)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

คาถานี้ แบ่งเป็น ๔ ประโยค เหมือนกัน ขอยกมาแปลพอเป็นตัวอย่าง ดังนี้.

๑.) ทุชฺชนํ ปหารา ทเม,  (พึงฝึกคนชั่ว ด้วยการโบยตี)

๒.) มิตฺตํ ทเม อภาณิกา. (พึงฝึกมิตร ด้วยการไม่เจรจาด้วย)

๓.) อิตฺถิญฺจ พฺยสนา ทเม (พึงฝึกหญิง ด้วยการให้รับวิบัติ)

๔.) ราคินํ อปฺปโภชนา ทเม. (พึงฝึกคนมีราคะ ด้วยการให้อาหารแต่น้อย)


#ทุชฺชนํ (ซึ่งทุรชน, คนไม่ดี) ทุชฺช+อํ
#ปหารา (ด้วยการประหาร, เฆี่ยนตี) ปหาร+สฺมา ลงปัญจมีวิภัตติในอรรถการณัตถะ. (ยังหาหลักฐานไม่พบครับ)
#ทเม (พึงฝึก, พึงทรมาน, ปราบ) √ทมุ+อ+เอยฺย, ภูวาทิ. กัตตุ. ทมุ-ทมเน ธาตุในอรรถว่าฝึก + อ ปัจจัย + เอยฺย สัตตมีวิภัตติ ปรัสสบท ปฐมบุรุษ เอกวจนะ, แปลง เอยฺย เป็น เอ ได้บ้าง ด้วยมหาสูตรว่า กฺวจิ ธาตุ ฯ. (รู ๔๔๘) แยก ลบ รวมสำเร็จรูป เป็น ทเม.
มิตฺตํ (ซึ่งมิตร, เพื่อน) มิตฺต+อํ
#อภาณิกา (ด้วยไม่เจรจาด้วย, ไม่พูดด้วย) น+ภาณิก > อภาณิก+สฺมา
#อิตฺถิญฺจ ตัดบทเป็น อิตฺถึ+จ (ซึ่งหญิงด้วย, และซึ่งหญิง) อิตฺถี+อํ
#พฺยสนา (ด้วยให้ฉิบหาย, ให้วอดวาย, โชคร้าย, เสื่อม) พฺยสน+สฺมา
#ราคินํ (ซึ่งคนมีราคะ, คนมีความกำหนัด) ราคี+อํ
#อปฺปโภชนา (ด้วยบริโภคแต่น้อย, ด้วยการลดอาหาร) อปฺป+โภชน > อปฺปโภชน+สฺมา

……………….