โลกนีติปาฬิแปล_๗.๑๔๑ หมวดเบ็ดเตล็ด / ถึงมีชีวิตก็เหมือนตายแล้ว

#ถึงมีชีวิตก็เหมือนตายแล้ว ๕#
๑๔๑.
ชีวนฺตาปิ มตา ปญฺจ, พฺยาเสน ปริกิตฺติตา;
ทุกฺขิโต พฺยาธิโต มูฬฺโห, อิณวา นิตฺยเสวโกฯ

„คน ๕ จำพวกแม้เป็นอยู่ก็เหมือนตายแล้ว
ซึ่งท่านพยาสะกล่าวไว้ คือ คนมีทุกข์ ๑ คนขี้โรค ๑
คนกระจอก (ขาเขยก)๑ คนมีหนี้ท่วมตัว ๑ และ
คนเป็นข้าเฝ้าประจำ ๑.“

(#โลกนีติ หมวดเบ็ดเตล็ด คาถาที่ ๑๔๑, #ธัมมนีติ ๓๒๙, #กวิทัปปณนีติ ๓๒๕)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#ชีวนฺโตปิ = ชีวนฺโต+อปิ (แม้เป็นอยู่) √ชีว+อ+อนฺต > ชีวนฺต+โย
#มตา (ตายแล้ว) มต+โย
#ปญฺจ (ห้า) ปญฺจ+โย, ในเพราะ โย วิภัตติ แปลงสระที่สุดแห่งสังขยาทั้งสามลิงค์ตั้งแต่ ๕ ถึง ๑๘ เป็น อ  ด้วยสูตรว่า ปญฺจาทีนมกาโร. (รู ๒๕๑)
#พฺยาเสน (ท่านพฺยาส) พฺยาส+นา,​ ถ้า พฺยสน นป. แปลว่า ความฉิบหาย, ความวอดวาย, ความโชคร้าย.
#ปริกิตฺติตา (อัน...ประกาศแล้ว, ถูกกล่าวไว้แล้ว) ปริ+√กิตฺต+อิ+ต > ปริกิตฺติต+โย
#ทุกฺขิโต (คนมีทุกข์, ถูกทุกข์ครอบงำ) ทุกฺขิต+สิ
#พฺยาธิโต (คนเป็นโรค, เจ็บป่วย) พฺยาธิต+สิ
#มูฬฺโห (คนหลง, คนจนจำไม่ได้แล้ว) มูฬฺห+สิ ในธัมมนีติ เป็น ปกฺโข (คนกระจอก, คนขาเขยก) ปกฺข+สิ
#อิณวา (คนมีหนี้, เป็นหนี้) อิณ+วนฺตุ ปัจจัยในตทัสสัตถิตัทธิต > อิณวนฺตุ+สิ วิ.
#นิตฺยเสวโก (ข้าเฝ้าประจำ, ราชเสวกคนสนิท) นิตฺย+เสวก > นิตฺยเสวก+สิ

……………….