โลกนีติปาฬิแปล_๗.๑๖๔ หมวดเบ็ดเตล็ด / มนต์รักรอยมลทิน

#มนต์รักรอยมลทิน#
๑๖๔.
อสชฺฌาย มลา มนฺตา, อนุฎฺฐาน มลา ฆรา;
มลํ วณฺณสฺส โกสชฺชํ, ปมาโท รกฺขโต มลํฯ

“มนต์มีการไม่ท่องบ่นเป็นมลทิน,
เรื่อนมีการไม่หมั่นเป็นมลทิน;
ความเกียจคร้านเป็นมลทินของผิวพรรณ,
ความประมาทเป็นมลทินของผู้รักษา.“

(#โลกนีติ หมวดเบ็ดเตล็ด คาถาที่ ๑๖๔, #กวิทัปปณนีติ ๑๓๖, ขุ. ธ. ๒๕/๒๘ มลวรรค)

……………….

ศัพท์น่ารู้ :

#อสชฺฌายมลา (มีการไม่สาธยาย-, -ท่องบนเป็นมลทิน) อสชฺชาย-มล+สิ วิ. อสชฺฌายํ มลํ อสฺสาติ  #อสชฺฌายมลา มนฺตา (การสาธยายเป็นมลทินแก่มนต์นั้น เหตุนั้น มนต์นั้น ชื่อว่า มีการสาธยายเป็นมลทิน) ฉ. พหุพพีหิ
#มนฺตา (มนต์) มนฺตา+สิ อิต. ลบ สิ ด้วยสูตรว่า เสสโต โลปํ คสิปิ. (รู ๗๔)
#อนุฎฺฐานมลา (มีการไม่ลุกขึ้น, -ไม่หมั่น, ไม่ขยันเป็นมลทิน) อนุฏฺฐานมล+โย วิ. อนุฏฺฐานํ มลํ เตสนฺติ อนุฏฺฐานมลา ฆรา (การไม่หมั่นเป็นมลทินแก่เรือน ท. เหล่านั้น เหตุนั้น เรือน ท. เหล่านั้น ชื่อว่า มีการไม่หมั่นเป็นมลทิน) ฉ. พหุพพีหิ
#ฆรา (เรื่อน ท.) ฆร+โย แปลง โย เป็น นิ แน่นอน ด้วยสูตรว่า อโต นิจฺจํ. (รู ๑๙๖) = ฆร+นิ, แปลง นิ เป็น อา ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า สพฺพโยนีนมาเอ. (รู ๖๙) = ฆร+อา รวมสำเร็จรูป = ฆรา
#มลํ (มลทิน) มล+สิ
#วณฺณสฺส (ผิวพรรณ, วรรณะ) วณฺณ+ส
#โกสชฺชํ (ความเกียจคร้าน) โกสชฺช+สิ, กุสีท+ณฺย ปัจจัย ภาวตัทธิต วิ. กุสีทสฺส ภาโว โกสชฺชํ. (ความแห่งความเกียจกคร้าน ชือว่า โกสัชชะ)
#ปมาโท (ความประมาท) ปมาท+สิ
#รกฺขโต (ของผู้รักษา) รกฺขนฺต+ส แปลง นฺต เป็น นฺตุ ด้วยสูตรว่า เสเสสุ ตฺตุว. (รู ๑๐๘) = รกฺขนฺตุ+ส, แปล นฺตุ กับ ส เป็น โต ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า โตติตา สสฺมึนาสุ. (รู ๑๐๒) = รกฺข+โต รวมเป็น รกฺขโต

……………….