กวิทัปปณนีติแปล_๒๔. ควรพยายามร่ำไป...

#ควรพยายยามร่ำไป...
...อย่าเบื่อหน่ายในการสร้างความดี#
๒๔.
วายเมเถว ปุริโส, น นิพฺพินฺเทยฺย ปณฺฑิโต;
ปุญฺญกฺริยวตฺถูสุ, ปสํสิเตสุ วิญฺญุภิ ฯ

„เกิดเป็นคนควรเพียรร่ำไป,
คนมีปัญญาไม่ควรเบื่อหน่าย;
ในการทำบุญสร้างกุศลต่างๆ,
อันวิญญูชนทั้งหลายสรรเสริญแล้ว.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๒๔)

กวิทัปปณนีติแปล_๒๓.๒ ความเพียรอยู่ที่ไหน....ความสำเร็จก็อยู่ไม่ไกล!

#ความเพียรอยู่ที่ไหน..
...ความสำเร็จก็อยู่ไม่ไกล!#
๒๓.๒
อาสีเสเถว ปุริโส, น นิพฺพินฺเทยฺย ปณฺฑิโต;
ปสฺสามิ โวหํ อตฺตานํ, ยถา อิจฺฉึ ตถา อหุ ฯ

“เป็นคนควรหวั่งร่ำไปจนกว่าจะสำเร็จ,
คนมีปัญญาไม่ควรเบื่อหน่ายท้อถอย;
เราย่อมเห็นตนแลว่า (ดูเราเป็นตัวอย่าง),
เราได้เป็นแล้ว(ลุถึงรัชสมบัติ)อย่างที่เราปรารถนา.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๒๓.๒, #นรทักขทีปนี ๓๖, #ขุ. ชา ๒๗/๕๑ มหาสีลวชาดก, ๑๘๕๔ สรภชาดก, ๒๘/๔๕๐ มหาชนกชาดก)

กวิทัปปณนีติแปล_๒๓.๑ เกิดเป็นคนควรหวังร่ำไป

#เกิดเป็นคนควรหวังร่ำไป#
๒๓.๑
อาสีเสเถว ปุริโส, น นิพฺพินฺเทยฺย ปณฺฑิโต;
อนวชฺเชสุ กมฺเมสุ, ปสํสิเตสุ สาธุภิ ฯ

“เกิดเป็นคนควรหวังร่ำไป,
เป็นบัณฑิตไม่ควรถ้อถอย;
ควรพยายามในกรรมอันไม่มีโทษ,
ที่คนดีทั้งหลายสรรเสริญแล้ว.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๒๓.๑)

กวิทัปปณนีติแปล_๒๒. มองให้ซึ้ง ให้ถึงธรรม

#มองให้ซึ้ง-ให้ถึงธรรม#
๒๒.
มาตริว ปรทาเรสุ, ปรทพฺเพสุ เลทฺทุํว;
อตฺตนีว สพฺพภูเตสุ, โย ปสฺสติ โส ปณฺฑิโตฯ

“ผู้ใดเห็นภริยาผู้อื่นดุจมารดาตน,
เห็นทรัทย์ผู้อื่นดุจก้อนดินก้อนหิน;
เห็นสุขทุกข์ในสัตว์ทั้งปวงดุจมีในตน,
ผู้นั้น ชื่อว่า เป็นบัณฑิตมีปัญญาที่แท้จริง.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๒๒, #จาณักยนีติ ๕)

กวิทัปปณนีติแปล_๒๑. ควรเคารพคนผู้เจริญ

#ควรเคารพคนผู้เจริญ#
๒๑.
เย วุฑฺฒมปจายนฺติ, นรา ธมฺมสฺส โกวิทา;
ทิฏฺเฐว ธมฺเม ปาสํสา, สมฺปราเย จ สุคฺคตีติฯ

“นรเหล่าชนใด ฉลาดในธรรม ย่อมนอบน้อมคนผู้เจริญ
นรชนเหล่านั้น เป็นผู้ได้รับความสรรเสริญในปัจจุบันนี้,
และมีสุคติเป็นที่ไปในเบื้องหน้า.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๒๑, #นรทักขทีปนี ๑๓๙, #ขุ. ชา. ๒๗/๓๗ ติตติรชาดก)

กวิทัปปณนีติแปล_๒๐. กว่าจะได้ความสุข

#กว่าจะได้ความสุข#
๒๐.
วิชฺชา ททาติ วินยํ, วินยา ยาติ ปตฺตตํ;
ปตฺตตฺตา ธนํ ปปฺโปติ, ธนา ธมฺมํ ตโต สุขํฯ

„ความรู้ ย่อมให้(เกิด)วินัย
เพราะวินัยย่อมได้ใบประกาศ
เพราะใบประกาศย่อมได้ทรัพย์
เพราะมีทรัพย์จึงได้ปฏิบัติธรรม
เพราะปฏิบัติธรรมจึงได้ความสุข.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๒๐)

กวิทัปปณนีติแปล_๑๙. ปากเป็นเอก เลขเป็นโท

#ปากเป็นเอกเลขเป็นโท#
๑๙.
มนุญฺญเมว ภาเสยฺย, นามนุญฺญํ กุทาจนํ;
มนุญฺญํ ภาสมานสฺส, ครุํ ภารํ อุททฺธริ;
ธนญฺจ นํ อลาเภสิ, เตน จตฺตมโน อหุฯ

„บุคคลพึงกล่าวแต่คำที่ไพเราะเท่านั้น
ไม่พึงกล่าวคำที่ไม่ไพเราะในกาลไหนๆ
เมื่อพราหมณ์กล่าวคำไพเราะ
โคนันทิวิสาลได้ลากเอาภาระอันหนักไปได้
ทำพราหมณ์ผู้นั้นให้ได้ทรัพย์ด้วย,
ตนเองก็เป็นผู้ปลื้มใจเพราะการช่วยเหลือนั้นด้วย.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๑๙, #ขุ. ชา. ๒๗/๒๘ นันทิวิสาลชาดก)

กวิทัปปณนีติแปล_๑๘. คนพาลฤาจะเทียบบัณฑิต

#คนพาลฤาจะเทียบบัณฑิต#
๑๘.
พาลา อิสฺสนฺติ ทุมฺเมธา, คุณี นิทฺโทสการิโน;
ครุโก ปณฺฑิโต เอตส-มิสฺสํ เตหฺยวิทฺวา สโมฯ

„พวกคนพาลขาดปัญญา ย่อมริษยา
คนดีมีคุณ ผู้มีปกติทำแต่สิ่งที่ไม่มีโทษ,
อันว่าบัณฑิต ย่อมเป็นคนหนักแน่น,
คนพาลฤาจะเทียบกับท่านเหล่านั้นได้.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๑๘)

กวิทัปปณนีติแปล_๑๗. หนึ่งบัณฑิตดีกว่าพาลตั้งพัน

#หนี่งบัณฑิตดีกว่าพาลตั้งพัน#
๑๗.
ปณฺฑิเต จ คุณา สพฺเพ, มูฬฺเห โทสา หิ เกวลํ;
ตสฺมา มูฬฺหสหสฺเสสุ, ปญฺโญ เอโก วิเสสิยเตฯ

"คุณทั้งหลายทั้งปวง ย่อมมีในบัณฑิต
ส่วนโทษทั้งหลายล้วน ย่อมมีในคนพาล
เพราะฉะนั้น ในคนพาล ๑๐๐๐ คน
บัณฑิตผู้มีปัญญาคนเดียว ย่อมประเสริฐกว่า.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๑๗, #จาณักยนีติ ๔)

กวิทัปปณนีติแปล_๑๖. คนมีปัญญาย่อมตั้งตัวได้

#คนมีปัญญาย่อมตั้งตัวได้#
๑๖.
อปฺปเกนปิ เมธาวี, ปาภเตน วิจกฺขโณ;
สมุฏฺฐาเปติ อตฺตานํ, อณุํ อคฺคึว สนฺธมํฯ

„นักปราชญ์ผู้ปัญญาเห็นประจักษ์
ย่อมตั้งตนได้ด้วยต้นทุนแม้น้อย
ดุจคนก่อไฟน้อยๆ ให้เป็นกองใหญ่ ฉะนั้น.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๑๖, #ธัมมนีติ ๓๙๗, #นรทักขทีปนี ๕๐, #ขุ.ชา. ๒๗/๔)

กวิทัปปณนีติแปล_๑๕. วิชาเป็นทรัพย์ที่เลิศ

#วิชาเป็นทรัพย์ที่เลิศ#
๑๕.
สพฺพทพฺเพสุ วิชฺเชว, ทพฺพมาหุ อนุตฺตรํ;
อหารตฺตา อนคฺฆตฺตา, อกฺขยตฺตา จ สพฺพทาฯ

„บรรดาทรัพย์สมบัติทั้งปวง
นักปราชญ์กล่าวว่าทรัพย์คือวิชาแลเป็นของเลิศ
เพราะโจรขโมยไปไม่ได้ เพราะเป็นสิ่งตีค่าไม่ได้
และเพราะเป็นสิ่งไม่รู้จักสิ้นไป ในกาลทั้งปวง.“

(#กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๑๕)